منتظر انتقام دریاچه ارومیه باشید

درحالی‌که انتقادات از بی‌توجهی‌ها به وضعیت دریاچه ارومیه ادامه دارد و رسانه‌ها نیز جدیدترین تصویر از وخامت حال این دریاچه منتشر کرده‌اند، مسئولین هیچ واکنشی به شرایط اسفناک این بحران زیست محیطی نشان نداده‌اند.

به گزارش خبرآنلاین آذربایجان‌غربی، از دی‌ماه سال گذشته که خبرآنلاین گزارشی از «حذف ارائه آمار وضعیت دریاچه ارومیه از دستگاه‌های دولتی» منتشر کرد و روز گذشته یک پایگاه خبری تصاویری از جدیدترین شرایط دریاچه ارومیه منتشر کرد طی هفت ماه اخیر جز چند واکنش جزئی و جلسه حرکتی از سوی مسئولین برای رسیدگی به وضعیت اسفناک نگین آبی آذربایجان صورت نگرفته است.

روز گذشته پایگاه خبری چندثانیه این دو تصویر را منتشر کرد که در فضای مجازی بازخورد زیادی داشت.

از آخرین مصاحبه مسئولین استانی درخصوص شرایط دریاچه ارومیه در حالی ۱۷ روز می‌گذرد که در آن مصاحبه معاون استاندار تراز دریاچه ارومیه را ۱۲۷۰.۱۸ و مقدار آب آنرا یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون مترمکعب اعلام کرد که در تصاویر هرگز چنین مقدار آبی دیده نمی‌شود.

تصویر زیر نیز مربوط به ۹ تیرماه در سواحل چی‌چست است که نشان از وخامت وحشتناک این دریاچه دارد.

انتظار است مسئولین در خصوص این اتفاق ناگوار زیست محیطی که با زندگی چندین میلیون ایرانی ارتباط مستقیم دارد برخورد مناسب‌تری داشته باشند و برای جلوگیری از پایان زندگی دریاچه ارومیه که ممکن است احیای آن دیر و ناممکن شود چاره کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت زودهنگامی را بیاندیشند و مانع تبدیل آن به یک بحران برای کشورمان شوند.

دریاچه ارومیه علاوه بر پرندگان، زیست بوم ۲۷ گونه خزنده و دوزیست بود، ۲۴ گونه پستاندار با خشک‌شدن این دریاچه در معرض خطر قرار گرفتند. گونه انسان نیز از خطرات نابودی این دریاچه در امان نخواهد بود. اهمیت دریاچه ارومیه در اکوسیستم ایران و جهان تا جایی است که در سال ۱۳۴۶ به‌عنوان پارک ملی ثبت شد. 

شاید شما هم در اخبار و فضای مجازی به این تیتر برخورد کرده‌اید که اگر دریاچه ارومیه خشک شود تا زنجان باید تخلیه شود. با وجود رعب و وحشتی که این روزها وجود دارد، بررسی علل خشک شدن دریاچه ارومیه ضروری است.

خشک شدن دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۱ درصدر اخبار قرار گرفت، درصورتی‌که دلایل آن را باید در سال‌های دورتر بررسی کرد. دست‌کاری‌های انسان در سال‌های اخیر یکی از معضلات خشکی دریاچه عنوان شده‌اند. در مسیر رودخانه‌هایی که در حوضه آبریز دریاچه قرار دارند، تعداد زیادی سد ساخته شدند که در ابتدا احداث این سدها با عنوان پروژه‌های عمرانی مورداستقبال قرار گرفتند و عواقب این اقدامات نادیده گرفته شدند.

بد نیست بدانید که تنها در استان‌ آذربایجان غربی ۲۲ سد ساخته شده است؛  استان آذربایجان شرقی با احداث ۳۶ سد به این فاجعه دامن زد و در استان کردستان شاهد احداث بی‌رویه ۴ سد بودیم. احداث و بهره‌برداری از ۴۴ سد در سه دهه گذشته به‌تنهایی می‌تواند چنین بحرانی ایجاد کند.

اقدامات غیرکارشناسانه تنها به احداث سد ختم نمی‌شوند و حفر غیرمجاز چاه‌های عمیق هم در شکل‌گیری این فاجعه موثر بودند. در سال‌های اخیر، دست‌کم ۴۸ هزار حلقه چاه غیرمجاز در این منطقه حفر شدند. حفر چاه باعث کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شده و روند نابودی دریاچه ارومیه را تسریع کرده است. مناطق اطراف دریاچه ارومیه حدود ۶۸۰ هزار هکتار را با استفاده از آب‌های زیرزمینی زیر کشت قرار دادند؛ بهره‌برداری بی‌رویه در سال‌های اخیر تقریبا ۳برابر شده است.

افزایش جهانی دمای هوا در حدود ۲ درجه سانتی‌گراد بوده و باعث کمبود بارش‌های فصلی شده است که بسیاری از کارشناسان، بحران گرم‌شدن جهانی را علت اصلی خشکی دریاچه ارومیه می‌دانند؛ بااین‌حال اشتباهات و عدم مدیریت در حفظ این سرمایه را نباید نادیده گرفت.

در نتیجه‌ی ساخت‌وسازهای صنعتی در اطراف دریاچه ارومیه، چرخش آب مختل شد و میانگین نمک و شوری آب افزایش یافت؛ در سال‌های اخیر، میزان نمک به بیش از ۳۴۰ گرم در هر لیتر رسید که خود تهدید جدی برای نابودی دریاچه به‌شمار می‌رفت. سطوح نمکی باقیمانده از دریاچه ارومیه باعث تغییر شرایط جوی منطقه شده و زمین‌های حاصلخیز و مناطق کشاورزی را در معرض نابودی قرار می‌دهند، ذرات سمی نمک در جو معلق‌اند و باعث مرگ بسیاری از موجودات منطقه می‌شوند.

ازبین‌رفتن حیات وحش منطقه باعث برهم خوردن تعادل و نابودی پوشش گیاهی می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهند که نابودی دریاچه برابر با نابودی کامل حیات در این منطقه خواهد بود.

در سال‌های اخیر آمار بیماری‌های تنفسی و انواع سرطان در این منطقه روبه‌افزایش بوده و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. دانشگاه علوم پزشکی تبریز و ارومیه مطالعه جامعی از اثرات خشک شدن دریاچه بر سلامت مردم انجام دادند. این مطالعات نشان دادند که دست کم ۸۸ نفر در مناطق مجاور مبتلا به بیماری‌های تنفسی ناشی از وجود ذرات نمک در هوا شدند. کارشناسان گزارش دادند که تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری اطراف دریاچه مردم در خطر جدی قرار دارند.

متاسفانه اقدام برای بررسی عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه و راهکارهای احیای آن بسیار دیر صورت گرفت. امروز با دریاچه سمی مواجه‌ایم که ذرات نمک را در روستاها و شهرهای اطراف پراکنده می‌کند. سرمایه زیست‌محیطی کشورمان باعث بالارفتن آمار فشار خون و مشکلات قلبی شده و جان مردم را تهدید می‌کند؛ این ذرات سمی وارد سیستم تنفسی شده و باعث بیماری‌های تنفسی و سرطان می‌شود.

تغییرات اقلیمی، روش‌های نادرست آبیاری در کشاورزی، احداث بی‌رویه سد و عدم مدیریت بحران باعث بروز این فاجعه در سال‌های اخیر شده است. کارشناسان و فعالان محیط زیست بسیار تلاش کردند تا جلوی این خشکسالی را بگیرند اما متاسفانه مسئولان این فاجعه را دست‌کم گرفتند و اقدامات به‌موقع برای مدیریت این بحران انجام نشد. مصیبت ازدست‌رفتن زندگی هموطنان در این منطقه نتیجه سال‌ها بی‌تدبیری و سهل‌انگاری مسئولان مربوطه بوده است که متاسفانه این بی‌توجهی چیزی جز خشم و انتقام طبیعت از انسان را در پی نخواهد داشت.

منابع: foodexiran & khabaronline

جدیدترین خبرهای گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.