معرفی شهر شاهرود | دانستنی های پیش از سفر

در این مطلب قصد داریم به معرفی شهر شاهرود بپردازیم. شهری زیبا و منحصر‌به‌فرد با چند آب‌و‌هوای جغرافیایی متفاوت که این ویژگی آن را به سرزمین پنج اقلیم معروف کرده است. در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا اطلاعات گردشگری شاهرود را به طور خلاصه و جامع معرفی کنیم، همچنین از سوغات شاهرود خواهیم گفت تا در زمان سفر به این شهر زیبا اطلاعات لازم برای کسب یک تجربه تمام عیار از شاهرود‌گردی را داشته باشید.

چرا شهر شاهرود؟

• در شاهرود می‌توان چندین اقلیم مختلف مانند کویر، کوهستان و جنگل را به‌طور همزمان دید که این ویژگی عاشقان طبیعت را به این شهر جذب می‌کند.
• به‌دلیل وجود دشت، ریگزار، مناطق استپی، تپه‌های ماهور، کوهستان و... که در کوچکترین محدوده واقع شده‌اند شاهرود را قاره کوچک یا سرزمین پنج اقلیم نیز می‌نامند. این تنوع اقلیم، تنوع پوشاک و صنایع‌دستی را نیز به‌همراه دارد.
• دست‌بافته‌های سنتی این شهر در فهرست میراث معنوی به ثبت رسیده است.
• جالب است بدانید که بیشترین تعداد کارگاه‌های فعال بافندگی در شهر کلاته خیج شاهرود دایر هستند که همین امر موجب شده تا این شهر را شهر تانه‌بافی نیز بنامند.

اطلاعات کلی شهر شاهرود

جغرافیا: شاهرود از شمال به استان گلستان، از جنوب به استان‌های اصفهان و یزد، از شرق به خراسان رضوی و شهرستان میامی و از غرب به دامغان منتهی است.

جمعیت: در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر حدود ۱۵۰٬۱۲۹ نفر برآورد شده است.

دین و مذهب: اکثریت مردم شاهرود مسلمان و پیرو مذهب شیعه اثنی‌عشری هستند.

زبان و نژاد: مردم این خطه به زبان فارسی با لهجه‌ی شاهرودی با یکدیگر صحبت می‌کنند.

اقتصاد: اقتصاد این شهر برپایه‌ی كشاورزی, دامداری، صنايع‌دستی، صنایع و معادن استوار است. از محصولات مهم كشاورزی منطقه شاهرود می‌توان از گندم، ‌جو، پنبه، برنج، لوبيای روغنی، انگور، هلو، زردآلو و... نام برد، همچنین فرآورده‌های دامی مانند پشم به سایر نقاط نیز صادر می‌شود. در بخش صنایع و معادن می‌توان به صنعت کبریت‌سازی و پارچه‌بافی، معادن سرب، منگنز و زغال‌سنگ اشاره کرد.

اطلاعات گردشگری شاهرود

سوغات شاهرود

• انواع نان: نان شاهرودی، نان قندی شاهرود، فطیر شاهرود، کاک شاهرود 
• انگور شاهرود: آب‌و‌هوای شاهرود سبب شده که بیش از 50 نوع انگور در این منطقه وجود داشته باشد. از میان آن‌ها می‌توان به انگور شاه بابا، انگور لعل، انگور شاهرودی، انگور سیاه، انگور کشمشی، انگور دیشویی و... اشاره کرد. انگور شاهرود از انگورهای صادراتی کشور است و همه ساله جشن انگور نیز در این شهر برگزار می‌شود.
• برگه زردآلو شاهرود: شاهرود یکی از قطب‌های تولید زردآلو در کشور است، برگه زردآلو و قیسی از سوغات خوشمزه این شهر محسوب می‌شود.
• سوغات دیگر: محصولات لبنی، کشمش، گیلاس، نقل، آبنبات، حلوای سیاه، حلوای کنجدی، ظروف مسی و… از دیگر سوغات شاهرود به شمار می‌روند.

غذاهای محلی شاهرود

• تاک پلو شاهرودی: در تهیه این غذای خوشمزه از فیله مرغ، برگ مو، برنج و... استفاده می‌شود.
• دسر تلخون شاهرودی: برای تهیه این دسر ابتدا گندم را خوب می‌شویند و پس از خشک کردن آن را بر روی آتش قرار می‌دهند تا برشته شود، سپس آن را آسیاب کرده و با شیره انگور به‌صورت خمیری گوی مانند درست می‌کنند.
• ته‌چین اسفناج شاهرودی: در تهیه این غذا از گوشت ماهیچه گوسفند، برنج، زعفران، روغن کره گوسفندی و اسفناج تازه استفاده می‌شود.

صنایع دستی شاهرود

• سفال و سرامیک شاهرود: سبک‌ترین آجرهای سفالی و بزرگ‌ترین و نازک‌ترین خشت‌های سفالی جهان از آثار هنرمندان بزرگ این شهر است.
• گلیم و جاجیم شاهرود: در کارگاه‌های مختلف سمنان گلیم‌های پشمی با نقوش حیوانی، گیاهی، هندسی و همچنین جاجیم تولید می‌شوند.
• نمد شاهرودی: استان سمنان و شهرستان شاهرود از پیشکسوتان تولید نمد در ایران‌اند.
• دستباف‌های سنتی شاهرود: پارچه‌های پشمی و نخی، حوله، دستمال، شمد، چادر شب و پاپیچ از دیگر تولیدات صنایع‌دستی در شهرستان شاهرود هستند که در فهرست میراث معنوی نیز به ثبت رسیده است.
• منبت شاهرود: منبت از واژه نبات گرفته شده است؛ از آنجا که کنده کاری و حکاکی بر روی چوب مانند روئیدن گیاه بر روی آن است به آن منبت‌گویی می‌گویند.
• سوزن دوزی: این هنر دستی زیبا را می‌توان در شهرهایی مثل مجن و خارتوران دید. 
• تانه‌بافی: شهر کلاته شهر تانه‌بافی است، این هنر نوعی بافت پارچه بر روی دستگاهی به‌نام دارست که در روستای قلعه بالا و دیگر نقاط نیز انجام می‌شود.

اقامت در شاهرود

برای اقامت در شاهرود گزینه‌هایی همچون اقامتگاه بومگردی و هتل پیش‌روی شماست. می‌توانید با قیمت‌های مختلف، اقامتگاه مورد علاقه‌تان را در این شهر رزرو کنید و از امکانات متنوع آنها استفاده کنید. اگر هم می‌خواهید با این اقامتگاه‌ها و هتل‌ها بیشتر آشنا شوید و اطلاعات مختلفی درباره آن‌ها کسب کنید، بهتر است سری به صفحه اقامت در شاهرود در کارناوال بزنید و محل اقامت مورد نظرتان را به صورت آنلاین رزرو کنید.

در شاهرود از چه جاذبه‌ هایی دیدن کنیم؟

موزه آب شاهرود: نخستین موزه اختصاصی آب که در سال 1391 در این شهر افتتاح شده و از قدیمی‌ترین تا جدیدترین اختراعات و تولیدات مرتبط با آب را به‌نمایش گذاشته است. ساختمان این موزه متعلق به دوران قاجار است.

پل سرچشمه: پل سرچشمه روی رودخانه شاهرود ساخته شده و قدمت آن به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی باز می‌گردد. این پل در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱، با شماره ثبت ۷۳۴۷ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد.

خانه یغمایی‌ها: تنها خانه‌ بادگیردار در شاهرود است که در سال 1304 «استاد مهدی حیدریان» معمار یزدی آن را بنا کرد. این بنا در حال حاضر با کاربری اداره‌ میراث فرهنگی شاهرود به فعالیت خود ادامه می‌دهد و بازدید از آن رایگان است.

مسجد جامع شاهرود: یکی از قدیمی‌ترین مساجد شاهرود که قدمت آن به دوران ایلخانی باز می‌گردد. این بنا در سال 1376 به ثبت تاریخی رسیده است.

آرامگاه بایزید بسطامی: مقبره عارفی به‌نام که هیچ‌گونه تزئینی ندارد و به دور از تجمل ساخته شده است.

مسجد آقا شاهرود: از بناهای دوران قاجاریه که در کنار تکیه‌های قدیمی شاهرود و چنارهای قدیمی معروف به در چنار و یا ده چناران واقع شده است. 

بازار تاریخی شاهرود: از مهم‌ترین مراکز تجاری شهرست که به دوران قاجار تعلق دارد و در تاریخ ۹ فروردین ۱۳۷۸ به ثبت تاریخی رسیده است. این بازار در بافت قدیم شهر واقع شده و سبک معماری آن مانند دیگر بازارهای سنتی سرپوشیده ایران است.

موزه بزرگ شاهرود: این موزه در سالهای 1307 - 1306 با کاربری بلدیه یا همان شهرداری فعال بود؛ در سال ۱۳۶۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان نخستین موزه استان سمنان مورد بهره‌برداری قرار گرفت. ۸۳۰ قلم شی تاریخی، بیش از ۱۲۰ نسخه خطی و کتاب قدیمی ارزشمند، ابزار سنگی و استخوانی با بیش از هشت هزار سال قدمت و... از جمله آثار این مجموعه است.

پارک آبشار شاهرود: مکانی مناسب برای استراحت مسافران است که از زیبایی‌های طبیعی، آب‌وهوای مطبوع و چشم اندازهای دلپذیر آبشار نهایت لذت را ببرند. از امکانات این پارک می‌توان به یک آبشار، یک باغ وحش کوچک، جاده سلامت و مکان ویژه برای چادر زدن اشاره داشت. بهترین زمان بازدید از این مجموعه بهار و تابستان است.

پارک ملی خارتوران: پارک ملی خارتوران که آن را به نام آفریقای ایران نیز می‌شناسند، طبیعت بکر و مناظر زیبایی را در دل خود جای داده است. این پارک لقب دومین مجموعه حفاظت شده وسیع ایران را بعد از پناهگاه حیات وحش نایبندان در طبس دارد.

منطقه حفاظت شده خوش ییلاق: این منطقه در قسمت شمال‌شرقی شاهرود قرار دارد و در آن حیواناتی مانند آهو، مارال، گورخر، یوزپلنگ، گربه‌وحشی، قاراکل، خرس، روباه، گرگ، شغال و... به‌چشم می‌خورد.

آبشار و قندیل های یخی آوستا: از جاذبه‌های ناشناخته شهر شاهرود که در شمال شاهرود واقع شده و زمستان فصلی مناسب برای دیدن زیبایی‌ها و جلوه‌گری این آبشار است. 

روستای کویری رضا آباد: روستایی در جنوب‌شرقی شاهرود که تپه‌های شنی در شکل‌های مختلف، سیاه‌چادر عشایر، خانه‌های گنبدی خشتی، گله‌های شتر و آسمان صاف و نزدیک به کویر در دل آن قرار دارند. این ویژگی‌ها به علاوه گونه‌های جانوری کم‌نظیر، اینجا را به مقصدی جذاب برای بازدیدکنندگان تبدیل کرده است. 

چشمه هفت رنگ مجن: چشمه‌ای بی‌نظیر و رنگین که در میان شکاف دره‌های شاهوار واقع شده و یکی از گوگردی‌ترین آب‌های ایران را دارد. 

تپه های مریخی شاهرود: در ۴۰ کیلومتری شهرستان شاهرود تپه‌هایی است که به دلیل شکل خاص‌شان به تپه های مریخی مشهورند. مشابه این تپه‌ها در دامغان و چابهار نیز وجود دارد.

جنگل النگ: در شمال شاهرود منطقه جنگلی زیبایی قرار دارد که مسافران کمتر آن را می‌شناسند. این جنگل سرسبز و زیبا دارای اقلیمی کوهستانی‌ست و مکانی مناسب بری دوستداران کمپ در طبیعت به شمار می رود.

دیدنی های اطراف شاهرود

روستای قلعه بالا: این روستا در هم‌جواری پارک ملی خارتوران قرار گرفته و شکلی پلکانی دارد. از آنجا که چشم‌انداز روستا به‌سمت دشت بیارجمند است آن را به عنوان نگین سبز توران نیز می‌شناسند.

مجموعه کاروان‌سراهای شاه عباسی میاندشت: در جاده سبزوار- شاهرود سه کاروانسرا وجود دارد که از میان این سه، دو کاروانسرا به دوران قاجار و یکی از آن‌ها به دوران شاه عباس اول تعلق دارد. 

باغ گردشگری اورس: باغی برای گذراندن اوقات فراغت که علاوه بر فضای سبز دارای آمفی‌تئاتر، آلاچیق، پیست دوچرخه‌سواری، کافی‌شاپ و… برای بازدیدکنندگان است.

قلعه پارت‌ها: این قلعه 2000 ساله اخیرا در شاهرود کشف شده و به دوران پارت‌ها و ساسانیان تعلق دارد.

آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی: عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری قمری که آرامگاهش در فضایی سبز و آرام قرار دارد.

حمل و نقل برون شهری شاهرود

ترمینال شاهرود

اتوبوس‌های بسیاری از تهران، کرج، عباس آباد، فرومد، میامی و ... در ترمینال شاهرود مسافران خود را پیاده می‌کنند. شرکت‌های مسافربری مانند سیروسفر شاهرود در ترمینال شاهرود دفتر نمایندگی دارند و مسافران می‌توانند بلیط اتوبوس خود را از این شرکت‌های مسافربری تهیه کنند.

آدرس: شاهرود، بلوار دانشگاه، روبروی دانشگاه صنعتی شاهرود

تلفن:  3222772-023، 32391546-023، 32391510-023

راه آهن شاهرود

آدرس: شاهرود، میدان راه‌آهن

تلفن: 02332338075

فرودگاه شاهرود

آدرس: شاهرود، کیلومتر 15 جاده مشهد، فرودگاه شاهرود

تلفن اطلاعات پرواز: 199

آب و هوای شاهرود

این شهر معمولا در چهار فصل سال آب‌وهوای نسبتا خوبی دارد اما به دلیل پستی و بلندی و نزدیکی به کویر نمک و رشته کوه البرز آب‌و‌هوای آن کمی متغیر است.  قسمت مرکزی و نواحی شرقی شاهرود آب‌وهوای معتدل، نواحی شمالی آن کوهستانی با آب‌و‌هوایی سرد و مرطوب و قسمت جنوبی که در مجاورت کویر واقع شده آب‌و‌هوایی نسبتا گرم دارد. در بیشتر ماه‌های سال این شهر هوایی سرد را تجربه می‌کند، در نتیجه می‌توان گفت بهار و تابستان بهترین فصل برای سفر به این شهر است.

تاریخچه شهر شاهرود

شاهرود محل گذرگاه و نفوذ آریایی‌ها به‌خصوص پارت‌ها به فلات ایران بود و مانند سمنان و دامغان در زمره ایالات قومس (1) قرار داشت. برخی از پژوهشگران، آذرفرنبغ، سومین آتش مقدس اهورامزدا را که در اوستا آمده، همان آتشکده‌ بزرگ شاهرود می‌دانند. با استناد به مدارک و شواهد موجود در مورد تشکیل هسته اولیه شهر شاهرود می‌توان گفت که این شهر را  برای کنترل حمله مهاجمان بر روی تپه‌های کم ارتفاعی در دامنه کوه شمالی و غربی ساخته شده و به‌مرور زمان توسعه یافته است. این شهر در دوران صفویه منطقه کوچکی بود و دژی که در زمان هجوم افغان‌ها در آنجا ساخته شده بود نخستین بنای آن به شمار می‌رفت. در دوران نادری و با هرج و مرج‌ها و جنگ‌هایی که به علت آغاز تاسیس سلسله قاجار در این شهر روی دارد از اهمیت آن کاسته شد اما به دلیل موقعیت آن و قرار داشتن در مسیر تاریخی جاده‌ی ابریشم، در دوران فتحعلی شاه دوباره پیشرفت کرد.

وجه تسمیه نام شاهرود

در وندیداد اوستا در ذکر اسامی شانزده سرزمین آریایی، کهن‌ترین نام شاهرود نیز به چشم می‌خورد. با توجه به برخی از پژوهش‌های جدید واژه چخره یا شخره شکل اولیه و ابتدایی این شهرست که به تدريج به شاهرود تغییر یافته. هم‌چنين گفته می‌شود كه شهر شاهرود در جلگه‌ای حاصل‌خيز كه به وسيله رود شاه آبياری می‌شود، واقع شده و نام خود را نيز از همين رودخانه گرفته است.

(1) کومِش، کومِس یا قومِس، نام یکی از ایالت‌های کهن ایران است که امروزه، استان سمنان محدوده‌ی آن را دربرگرفته است.

سخن آخر

در سفر امروزمان به شاهرود از زیبایی‌های طبیعی و بناهای تاریخی آن برای شما گفتیم. شما نیز از سفر خود به این شهر برای ما بگویید، به کدام‌یک از جاذبه‌های دیدنی آن سرزده‌اید؟ چه تجربه‌ای از سفر به این شهر داشته‌اید؟ شما کدامیک از جاذبه‌های این شهر را توصیه می‌کنید؟