معرفی شهر جم | دانستنی های پیش از سفر

در این مطلب به معرفی شهر جم پرداخته‌ایم، یکی از شهرهای زیبای استان بوشهر در جنوب ایران. در این مطلب از  امکانات رفاهی شهر جم خواهیم گفت و در ادامه جاذبه های شهرستان جم را معرفی خواهیم کرد. اگر می‌خواهید با این شهر کوچک و زیبا آشنا شوید، همراه کارناوال باشید.

چرا سفر به شهر جم؟

• شهر جم یکی از خوش آب و هواترین مناطق استان بوشهر است.
•  جم با آب و هوایی مطبوع، پیشینه تاریخی و جاذبه‌های گردشگری بسیار، از مقاصد مهم گردشگری جنوب است.
• لباس محلی زنان، از جذابیت‌های شهر جم به شمار می‌رود.
• دسترسی به راه‌های زمینی، هوایی و هم‌جواری با راه ترانزیتی شیراز، از دیگر ویژگی‌های خوب شهر جم است.
• بزرگترین پالایشگاه گاز خاورمیانه (دومین پالایشگاه بزرگ جهان) در این شهر قرار دارد.
• کشت مرکبات و گونه‌های مختلف گیاهی نیز در شهر جم قابل توجه است. 

اطلاعات کلی درباره شهر جم

جمعیت: 70,051 نفر مطابق با آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395

دین و مذهب: اگرچه این شهر در منطقه‌ای میان شهرستان‌های سُنی‌نشین جنوب استان‌های فارس و بوشهر قرار گرفته است، اما تعداد زیادی از بومیان این شهرستان شیعه هستند و تنها جمعیت کمی از اقلیت‌های مذهبی نظیر زرتشتی‌ها، مسیحیان، یهودیان و اهل سنت در میان مردم زندگی می‌کنند؛ البته جالب است بدانید در گذشته‌های نه چندان دور، شمار بسیاری از یهودیان نیز در شهر جم زندگی می‌کردند که چندین سال قبل به طور دست جمعی به اسرائیل مهاجرت کردند.

نژاد: اگرچه به واسطه سکونت شمار زیادی از کارکنان صنایع نفت و گاز در جم، تقریبا همه نژادهای ایرانی چون فارس و لر و بختیاری و... در این شهر به چشم می‌خورد اما اکثر بومیان این منطقه از تبار لر بختیاری، فارس و فارس- بختیاری هستند. 

زبان: در شهر جم، گویشی به نام گویش جمی وجود دارد که در ادامه زبان پهلوی در مناطق جنوبی رایج شده است. در این گویش خاص، اصطلاحات کشاورزی و دامپروری بسیار متفاوت از فارسی معیار است به گونه‌ای که می‌توان گفت یکی از روان‌ترین و اصیل‌ترین لهجه‌های زبان فارسی، در این شهر شنیده می‌شود. از ویژگی‌های منحصر به فرد این گویش آن است که کلمات را بدون تبدیل (الف) به (و) در روزمره به کار می‌گیرند، مانند: خانه‌مان، کارمان، خودشان و ...

اقتصاد: تا قبل از استقرار واحدهای صنعتی و شرکت‌های متعلق به وزارت نفت در این منطقه، مردم شهر جم صرفا از طریق کشاورزی و دامپروری امرار معاش می‌کردند چرا که این منطقه به لحاظ منابع آبی و خاکی، مستعد پرورش انواع گیاهان و درختان است پس کاملا طبیعی‌ست که مشاغل و درآمد اکثر مردم نیز بر طبیعت و منابع این شهر استوار باشد اما در حال حاضر می‌توان گفت ورود پالایشگاه و شرکت‌های نفتی به این منطقه، تا حدودی این تناسب را بر هم زده است.

روز جم

در تقویم ملی روز 25 اسفند به نام روز بزرگداشت جم نامگذاری شده است، این روز مصادف با زادروز آیت الله فاضل جمی‌ست.

غذاهای محلی شهر جم

• انواع قلیه 
• انواع غذاهای دریایی
• گَمنِه: گمنه از لَلَک یا همان بلغور ریز گندم درست می‌شود. برای تهیه یک گمنه خوشمزه، للک و پیاز را به صورت جداگانه تفت می‌دهند تا طلایی شود، سپس آب مرغ را به پیاز اضافه کرده و بعد از به جوش آمدن، للک تفت داده شده را نیز اضافه می‌کنند، در آخر حدود 10 دقیقه طول می‌کشد تا گمنه دم کشیده و آماده شود. خوب است بدانید معمولا این غذای محلی خوشمزه را به همراه قلیه ماهی یا خورش سرو می‌کنند.
• مجک: از دیگر غذاهای محلی جم، مجک است که با بادام کوهی، پیاز، بادمجان و مقداری برنج پخته می‌شود.
• تی‌روغن: تی‌روغن، از میان وعده‌های بسیار خوشمزه‌ای‌ست که در میان اهالی جم رواج دارد. این خوشمزه جنوبی، ترکیبی‌ست از دوغ محلی، روغن حیوانی و سیر وحشی سرخ‌شده (جیکه) که به همراه خرما سرو می‌شود.
• گِلِنشک: گلنشک از غذاهای محلی جم است که میتو (ماهی کوچک خشک شده) را با زیره، نمک و فلفل آسیاب کرده و با آب و آبلیمو مخلوط می‌کنند، این غذا با نان و پیاز سرو می‌شود.

لباس محلی شهر جم

لباس زنان: لباس محلی زنان جم، پوششی‌ست از جنس فرهنگ و هویت که با پارچه‌هایی هزار نقش و نگار، جلوه‌ای رنگین به شهر بخشیده است، زنان این خطه از ایران نه تنها در جشن‌ها بلکه در خانه‌هایشان نیز این لباس زیبا را برتن می‌کنند البته این موضوع در میان زنان روستایی رواج بیشتری دارد. لباس محلی زنان جم، با تنوعِ چشم گیرِ طرح و رنگ، از سه بخش اصلی سرپوش، بالاتنه و پایین‌تنه تشکیل شده است؛ در گویش محلی، پیراهن را جامه، شلوار را پاچه و روسری را مینا می‌نامند.

لباس مردان: لباس محلی مردان جم شامل قبا، پیراهن، کفش، کلاه و شالی‌ست که آن را بر روی قبا می‌بندند، جالب است بدانید قبای لباس محلی جم که به آن کوا می‌گویند، همان قبای رایج در روزگار صفوی‌ست.

اقامت در شهر جم

در شهر جم علاوه بر هتل، تعدادی اقامتگاه بومگردی، سوئیت، ویلا و مسافرخانه وجود دارد، اگر قصد اقامت در این شهر را داشتید می‌توانید با توجه به الویت‌های خود یکی از این گزینه‌ها را انتخاب کنید.

جاذبه های گردشگری شهر جم

• کوه پردیس: کوه باستانی پردیس، از جاذبه‌های چشم‌نواز و شایعه‌ساز شهر جم است که به آن پوزپَدری نیز می‌گویند. درباره کوه پردیس روایت‌های زیادی نقل شده است که تعدادی از آنها به وضوح افسانه هستند؛ برخی از این روایت‌ها عبارتند از: این کوه نخستین زیستگاه بشر است- قله کوه پردیس نزدیک‌ترین نقطه زمین به خورشید است- کوه پردیس خواص خارق‌العاده‌ای در درمان بیماری ایدز و سرطان دارد- این کوه خاصیت مغناطیسی دارد و ... 
• جنگل گلوبردکان: جنگل گلوبردکان با چشم‌اندازی بسیار زیبا و درختانی بلند و سایه‌دار، لحظات نابی را برای بازدیدکنندگان بی‌شمارش به ارمغان می‌آورد و با بیش از 50 گونه گیاهی به عنوان ریه‌های شهر جم محسوب می‌شود.
• امامزاده بی بی بانو: این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است که در شمال غربی شهرستان جم و در روستای پدری قرار دارد.
• حسینیه شاه‌نشین: شاه‌نشین، اولین حسینیه شهرستان جم است که قدمتی بیش از 150 سال دارد، در وسط صحن این حسینیه، حلقه چاهی‌ست که در تمام طول سال آب شیرین دارد.
• آسیاب آبی دایو: آسیاب دایو بنایی‌ست ساروجی، که در میان دو روستای گلوکلات و دایو قرار گرفته است. آب این آسیاب به گونه‌ای شگفت‌انگیز از کوه‌های اطرافش تامین می‌شود.
• بند گلوکلات: گلوکلات که احتمالا روزگاری مرکز تمدنی قدرتمند بوده از جمله آثار ملی ثبت شده ایران است که قدمتش به دوران ساسانی باز می‌گردد.
• حمام قاجاریه: این حمام قدیمی در سال 1292 توسط مرحوم محمدعلی خان پریشان جمی ساخته شده و در سال 1385 نیز به عنوان اثری تاریخی و ارزشمند در فهرست ملی کشور به ثبت رسیده است.
• غار قندیل: غار قندیل کاملا طبیعی‌ست و در شرق روستای کوری حیاتی واقع شده است.
• قنات تشان: این قنات که از فاصله 6 کیلومتری روستای تشان سرچشمه می‌گیرد از میان آن می‌گذرد و آبش در مصارف خانگی و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در ادامه برای آشنایی بیشتر با جاهای دیدنی استان بوشهر از وب‌سایت کارناوال دیدن کنید.

حمل و نقل درون شهری جم

برای جابه جایی در شهر جم می‌توانید از تاکسی و آژانس استفاده کنید.

آب و هوای شهر جم

شهر جم از جمله مناطق کوهستانی و خوش آب و هوای بوشهر است که نسبت به دیگر نقاط این استان در ارتفاع بالاتری از سطح دریا قرار گرفته و به همین دلیل به مانند دیگر شهرهای این استان، شرجی نیست و آب و هوایی به مراتب مساعدتر دارد.

• اواسط پاییز تا اواسط بهار: به لحاظ آب و هوا می‌توان آبان تا اواخر اردیبهشت را بهترین زمان برای سفر به شهر جم دانست، چرا که آب و هوای جنوب در این بازه زمانی، مطبوع و دلچسب است و مناظر طبیعی آن نیز رنگ‌های روح‌نوازی دارد.
• اواخر بهار تا اوایل پاییز: ماه‌های خرداد تا مهر، هنگام تاخت و تاز گرما در جنوب کشور است، اگر این روزها را برای سفر به شهر جم انتخاب کنید، بدون شک باد داغ و آفتاب سوزان می‌تواند طاقت‌تان را طاق کند.

تاریخچه شهر جم

جم، شهری‌ست تاریخی که پیشینه‌ای کهن دارد و تاریخ پر فراز و نشیب آن در بخشی از کتاب "از مروارید تا نفت" به رشته تحریر درآمده است. در این کتاب، تاریخچه جم در دوران ایلامی، هخامنشی تا ساسانی و دوره اسلامی (قرن‌های اولیه هجری قمری -دوره قاجار) مورد بررسی قرار گرفته و پژوهش‌های انجام شده، نشانگر آن است که شهر جم علاوه بر دورانی درخشان و پیشینه‌ای غنی در پیش از اسلام، در دوران اسلامی نیز خوش درخشیده و در سال‌های شکوفایی تمدن بازرگانی و دریانوردی سیراف، نقش موثری را ایفا کرده است. شواهد به جای مانده در آثار تاریخی این دوران نشان می‌دهد که در سرزمین جم، کشاورزی، صنعت قنات، کاریزکنی، حجاری و کوزه‌گری رونق بسیار داشته به گونه‌ای که این شهر علاوه بر پشتیبانی صنعتی و کشاورزیِ ثروتمندان و بازرگانان سیراف، تامین‌کننده آب و خوراک سیرافیان و محل زندگی تابستانه‌شان نیز بوده است.

کاوشگری‌ها در نواحی مختلف شهر جم و بررسی نقش‌های به جای مانده بر روی آثار تاریخی، نشان از آن دارد که در اعصار گذشته، کوزه‌گری هنر اصلی مردم این دیار بوده است. اگرچه اسناد تاریخی روشنی در دست نیست اما جالب است بدانید در رابطه با پیشینه این شهر، روایت دیگری‌ست مبنی برآنکه جم، نشستگاه و تختگاه جمشید، پنجمین پادشاه افسانه‌ای پیشدادی بوده و برج و باروهای قدیمی و سنگرهای بر جای مانده در کوه پردیس نیز نمایانگر نبردِ میان جمشید و ضحاک در روزگاران کهن است.

وجه تسمیه جم

همنامی جم با جزء اول نام جمشید، پادشاه افسانه‌ای پیشدادی، دلیل مستحکمی‌ست تا از نظر بسیاری از محققان، این شهر نشستگاه جمشید و واژه جم نیز یادگاری از وی باشد. اگرچه اسناد دقیقی برای این استدلال وجود ندارد اما گفته می‌شود جمشید‌شاه پس از جنگ و گریزهای فراوان در نبرد با ضحاک، به کوه پردیس در منطقه جم پناه می بَرَد و ضحاک و سپاهیانش نیز در بخشی دیگر از این کوه مستقر می‌شوند و سرانجام جمشید در همین منطقه مقابل ضحاک مغلوب می‌شود.

در برخی از روایت‌های دیگر نیز آمده که پادشاهی عادل و مردم دوست به نام فارس بن طهمورث، ده پسر داشته که یکی از آنها جم (جمشید) بوده، این پادشاه به هر یک از پسرانش همان شهری را می‌دهد که به نام اوست، پسران طهمورث عبارتند از: جم، شیراز، استخر، فسا(سپاه)، جناباد( جنابه گناوه)، کسکر، دارابگرد، کلرازی، قرقیسا و عقرقوف. هر چند به طور دقیق نمی‌توان گفت این منطقه از چه زمانی جم نامیده شده، اما بسیار محتمل است این نام، چون دیگر مناطق جنوب، در عصر ساسانی به این محل اطلاق شده باشد.

سخن آخر

به شهر جم رفتیم و زیبایی‌های چشم‌نوازش را به تماشا نشستیم و افسانه‌ها شنیدیم، از دل نخلستان‌های انبوه و باغات لیمو گذر کردیم و خاطرات ترش و شیرین جذابی را به کوله‌بار خود آویختیم. شما تاکنون به این شهر سفر کردید؟

از زیبایی‌ها و افسانه‌های جم چه می‌دانید؟ 

نظرات و تجربه‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.