دره شیرز کوهدشت | شگفتی طبیعت زاگرس

آماده یک سفر خاص و اعجاب انگیز به غرب کشور هستید؟ در این سفر شما را با دره شیرز کوهدشت آشنا خواهیم کرد. طبیعتی که یکی از خاص ترین اشکال زمین شناسی در ایران را دارد و از متفاوت ترین دیدنی های لرستان به شمار می رود. در این دره زیبا شما انواع زیبایی های طبیعی، از آبشارهای کوچک و بزرگ، درختان بلوط، بزهای کوهی و غار زیبای پل خدای شیرز را خواهید دید که پر آب بودن و اشکال بی نظیرش انگشت به دهان تان خواهد گذاشت. با کارناوال همراه شوید تا سفرمان را شروع کنیم.

چرا دره شیرز کوهدشت؟

• این دره زیبا یکی از خاص ترین و متفاوت ترین اشکال زمین شناسی را در ایران دارد.
• در مسیر دره شگفتی های بی شماری از قبیل چشمه های جوشیده از دل کوه، آبشارهای کوچک و رودخانه ای زیبا را خواهید دید.
• با پیمایش این دره می توانید پوشش گیاهی بی نظیر زاگرس را از نزدیک ببینید و لمس کنید.
• یکی از غارهای آبی استان لرستان که محلی ها به آن پل خدا می گویند در انتهای این دره قرار گرفته است.

آشنایی با دره شیرز | شگفتی طبیعت زاگرس

میان تلاقی سه استان کرمانشاه، ایلام و لرستان، در بخش زردلان کوهدشت، منطقه ای شگفت انگیز و منحصر به فرد خودش را پنهان کرده که نامش دره شیرز است. این دره 5 کیلومتر طول دارد و در میان آن رودخانه ای در جریان است که در دهانه ورودی شیرز به رودخانه سیمره می پیوندد. ارتفاع دیواره های دره در قسمت ورودی کوتاه هستند و حدودا به 10 متر می رسند؛ اما در قسمت های انتهایی، دیوارها بلندتر شده و در پرتگاه هفت رَک به بالاترین میزان خود، چیزی حدود 150 تا 200 متر می رسند.

زیبایی های شیرز کم نیستند؛ از رودخانه زیبا و آرام میان دره گرفته تا چشمه های جوشیده از دل کوه، همگی تنها بخشی از زیبایی های این منطقه دیدنی هستند. فرسایش سنگ ها و صخره ها شکل خاصی را در این مکان پدید آورده اند و شما را با خود به دنیایی دیگر می برند. کمی که جلوتر برویم دیواره های آهکی چین خورده که در اثر بارندگی دچار فرسایش شده و رگه هایی از رنگ سیاه به خود گرفته اند، خودنمایی می کنند. آخر دره یکی دیگر از زیبایی های آن جلوه گر می شود، غار آبی شیرز که محلی ها به آن پل خدا می گویند. طول این غار حدود 150 متر است و آب داخل آن گاهی تا کمرتان هم می سد. دره شیرز، محوطه هایی باستانی از دوران سنگی را نیز در خود دارد؛ نشانه هایی از زندگی غارنشینی که توجه بسیاری را به خود جلب کرده اند. همین موضوع باعث شده تا باستان شناسان توجه ویژه ای به این منطقه داشته باشند. 

این جاذبه طبیعی به عنوان یک پدیده جغرافیایی منحصر به فرد و یکی از جاذبه های ژئوتوریسم در ایران در نظر گرفته و به ثبت ملی رسیده است.

دیدنی ها و تفریحات دره شیرز

در این بخش شما را با دیدنی های دره و تفریحاتی که می توانید انجام دهید آشنا خواهیم کرد:

1- پیمایش دره شیرز

برای پیمایش دره شیرز باید خودتان را به کوهدشت برسانید و سپس به سوی روستای گُدارگَه حرکت کنید تا به ابتدای این دره زیبا برسید. اول که وارد دره می شوید ارتفاع دیواره ها چندان زیاد نیست؛ اما شکل رسوبی سنگ ها و رده های سیاه رنگ شان توجه تان را جلب خواهد کرد. به سمت جلو که حرکت کنید کم کم صدای آب رودخانه را خواهید شنید که شما را به سمت جلو فرا می خواند. هر چه جلوتر بروید رودخانه پر آب تر و پهن تر شده تا جایی که کم کم چشمه های کوچک از سمت راست نمایان می شوند؛ چشمه هایی با آب زلال آشامیدنی. در میانه های راه گاهی باید پایی به آب زده و خودتان را خیس کنید، گاهی هم مجبور می شوید عرض رودخانه را طی کنید و به آن سمتش بروید. بعد از آن که فراز و نشیب های دره را طی کردید به بلند ترین دیواره های دره که در بخش میانی قرار دارند خواهید رسید؛ جایی که ارتفاع دیواره ها به 200 متر هم می رسد. پس از تقریبا 3 ساعت پیاده روی در مسیر تنگه به انتهای آن می رسیم، جایی که یکی دیگر از زیبایی های شیرز، غار پل خدا نمایان می شود.

خوب است بدانید که به طور معمول، با توجه به توانایی بدن تان پیمایش شیرز حدود 4 الی 6 ساعت زمان می برد. 

2- مناره سنگی و غار پل خدای دره شیرز

به بخش میانی دره که رسیدید اگر سرتان را بالا بگیرید ستون بلندی از سنگ های رسوبی را خواهید دید که به دست باد و زلزله در طی میلیون ها سال پدید آمده است. ارتفاع این ستون از کف صخره تا راس 80 متر و قطر آن 10 متر تخمین زده می شود و به مناره سنگی شهرت دارد. پس از دیدن مناره سنگی مسیرتان کمی ناهموارتر می شود و در قسمتی مجبور می شوید باریکه ای را به سمت بالا بروید تا به نقطه ای برسید که چشم انداز بی نظیری از دره نمایان می شود، منظره ای که شیرز را در یک قاب به شما نشان خواهد داد.

حال اگر خسته نشده اید مسیر را ادامه دهید تا به اوج شگفتی شیرز برسید؛ این جا تقریبا انتهای دره است، جایی که رودخانه پر آب تر شده و شما را به درون غار زیبایی هدایت می کند که محلی ها آن را پل خدا می نامند. این غار زیبا حدود 150 متر طول دارد و داخل آن تقریبا تاریک است. ارتفاع آبی که در این غار جاری است خیلی زیاد نیست و از محلی به نام نیزه می آید. برای رفتن به داخل غار باید تن به آبی سرد زد اما تماشای استالاگتیت های غار را هم نباید از دست داد. به احتمال زیاد این غار یادگاری به جامانده از دوران غارنشینی در ایران است. 

2- آب بازی در رودخانه دره شیرز

همین طور که در حال حرکت در مسیر دره هستید گاهی مجبور می شوید مسیرتان را عوض کنید و از یک سمت رودخانه به سمت دیگرش بروید. همین جا به جایی شما را مجبور می کند پای تان را در آب خنک رودخانه بگذارید، این آب آن قدر خنک و دلچسب است که دل تان می خواهد چند ساعتی لب رودخانه بنشینید و خستگی تان را به در کنید. شاید بد نباشد که دوستان تان را هم به تجربه این حس لذت بخش دعوت کنید و کمی آب بازی کنید، البته نه آنقدر که انرژی تان برای ادامه راه تمام شود!

3- پیک نیک و عکاسی

اگر می خواهید خیلی خودتان را خسته نکنید اما از طبیعت دره لذت ببرید به شما پیشنهاد می کنیم که خودتان را برای یک پیک نیک نیم روزی در شیرز آماده کنید. بهترین مکان برای پیک نیک در این مکان ابتدای دره است چرا که هم زمین صاف تری دارد و رودخانه هنوز در دل دره گسترده نشده است. شیرز آن قدر خاص و متفاوت است که امکان ندارد عکاسی از آن را فراموش کنید اما توجه داشته باشید که اگر می خواهید عکس های ناب تر و خاص تری از دره بگیرید حتما باید به دل دره بزنید و به سمت جلو حرکت کنید چرا که هر چه جلوتر بروید زیبایی های دره بیشتر و بیشتر خواهد شد.

اقامت در دره شیرز

کمپ در دره شیرز

برای آن که  با خیال راحت چادر بزنید بهتر است ابتدای دره را برای اقامت خود انتخاب کنید، چون هرچه به انتهای دره نزدیک تر شوید دسترسی شما به مردم محلی و یا افرادی که می تواند به شما کمک برسانند کمتر می شود. بنابراین ابتدای دره که هم سطح صاف تری دارد و هم آب رودخانه در آن خیلی گسترده نشده بهترین مکان برای چادر زدن است.
توجه! کمپ در طبیعت های نظیر دره نیازمند تجهیزات کافی و تخصص لازم در زمینه طبیعت گردی است پس حتما یا با دوستان و همراهان حرفه ای این کار را انجام دهید یا از انجام آن صرف نظر کنید.

امکانات 

در ابتدای ورورد به تنگه یک سرویس بهداشتی و چند بوفه کوچک برای برطرف کردن نیاز های اولیه تان وجود دارد که می توانید با خرید از آن ها به جامعه محلی کمک کوچکی کرده باشید. همچنین  قبل از ورورد به دره یک مزرعه پرروش ماهی وجود دارد که می توانید از آن جا ماهی تهیه کرده و یک ماهی کباب لذیذ نوش جان کنید.

نکاتی که قبل از سفر به دره شیرز باید بدانید!

پایه اصلی گردش در این در این دره پیاده روی است، پس حتما از کفش مناسب و در صورت امکان کفش کوهنوردی یا کفش های ساق دار با کفی مناسب استفاده کنید تا پاهای تان آسیب نبیند.

با ورود به تنگه و آغاز پیمایش آن باید قید آنتن تلفن همراه را بزنید، هر چه جلوتر بروید دیواره های دره بلندتر شده و آنتن موبایل به طور کامل قطع می شود.

حتما با خود یک کوله همراه داشته باشید و در آن یک بطری آب معدنی قرار دهید تا آب بدن تان تا رسیدن به چشمه ها تامین شود.

از کلاه آفتاب گیر و ضد آفتاب استفاده کنید تا صورت تان نسوزد.

هر چه به غار نزدیک شوید آب رودخانه بیشتر می شود تا جایی که باید حتما پای تان را داخل آب بگذارید! در این جا داشتن صندل طبیعت گردی لازم تان می شود و گرنه مجبور می شوید باقی راه را با کفش های خیس برگردید.

داخل غار کاملا تاریک است! برای آن که مسیرتان را ببینید یا از چراغ قوه گوشی و یا از هدلامپ استفاده کنید.

از خوراکی های سبک استفاده کنید تا آب بدن تان کم نشود. معده خود را پر نکنید تا بتوانید سبک به مسیرتان ادامه دهید.

فصل سفر به دره شیرز

فصل بهار: در فصل بهار طبیعت این منطقه بی نظیر می شود و پوشش سبز مخملی همه جا را در بر می گیرد و در کنار آن هوا نیز بسیار مطبوع است. بهترین زمان برای سفر به این منطقه، فصل بهار است.

توجه: در فصل بهار معمولا آب و هوا غیر قابل پیش بینی می شود و ممکن است بر اثر باران های شدید و سیل آسا آب رودخانه خیلی بالا بیاید بنابراین حتما قبل از سفر در این فصل آب و هوای منطقه را چک کنید.

فصل تابستان: بر خلاف آن که همه فکر می کنند لرستان همیشه خنک و یا سرد است، به دلیل نزدیک بودن این استان به جنوب کشور تابستان های پر حرارتی را می گذراند اما شب ها هوا خنک و دلپذیر می شود. همچنین گرما قابل تحمل است و شما می توانید سفرتان را در این فصل هم انجام دهید اما حتما آب زیاد بخورید.

فصل پاییز: در فصل پاییز هوا مجددا مطبوع و دلپذیر می شود اما خبری از سرسبزی منطقه در فصل بهار نیست.

فصل زمستان: بهتر است فصل زمستان را برای سفر انتخاب نکنید! مگر آن که تجهیزات کافی داشته داشته باشید یا با کمک یک تیم حرفه ای سفرتان را انجام دهید. در این فصل زاگرس معمولا غیر قابل پیش بینی می شود، ممکن است بارش برف، سرمای خشک و سایر موارد شما را اذیت کند پس اگر واجب نیست سفرتان را به بهترین فصل سفر به منطقه یعنی بهار موکول کنید.

موقعیت جغرافیایی دره شیرز

این دره در 55 کیلومتری کوهدشت لرستان و در بخش زردلان قرار دارد. شیرز در ارتفاع 1100 متری از سطح دریا و در ضلع شرقی رشته کیو وره زرد و در مجاورت رودخانه سیمره (شاخه اصلی کرخه) قرار دارد. شیرز از روستای گدارگه تا کناره رود سیمره با جهت جنوب شرقی - شمال غربی کشیده شده است.

دیدنی های اطراف

غار میر ملاس | 69.8 کیلومتر

قلعه کوهزاد | 97.8 کیلومتر

معبد سرخ دم لکی | 57.8 کیلومتر

نکته: کوهدشت سابقه تاریخی بسیار بالایی دارد و آثار تاریخی موجود در آن بیشتر شامل قلعه ها و غارهای باستانی با نقاشی های دیواری است. دیدنی های گفته شده تنها بخشی از جاذبه های کوهدشت محسوب می شوند.

شکل گیری و مواد تشکیل دهنده دره شیرز

شیرز یک پدیده زمین شناختی کم نظیر در چین خوردگی زاگرس به شمار می رود. زمین شناسان بر این عقیده اند که این دره در نتیجه فرسایش سنگ های رسوبیِ دارایِ لایه بندی مشخص شکل گرفته است. این سنگ ها در دوران سوم زمین شناسی یا مزوزوییک در یک محیط دریایی، نهشته شده اند و به سازندهای آسماری شهرت دارند. سازندهای آسماری از آهک های ماسه ایِ ضخیم‌لایه و فسیلِ نرم تنان تشکیل شده اند.

دغدغه های کارناوالی

تنگه شیرز استان لرستان یکی از مهم ترین ظرفیت های ژئوتوریسمی ایران محسوب می شود و در لیست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است. طبیعت این دره آن قدر خاص و منحصر به فرد است که گاهی آن را یکی از گرند کنیون های (1) ایران قلمداد می کنند.  با تمام این ها آیا آنقدر که باید به این میراث طبیعی توجه می شود؟

جواب صادقانه "خیر" است! 

با این که این دره شگفت انگیز به عنوان یک ژئوپارک در نظر گرفته شده و در فهرست میراث ملی قرار دارد اما عملا هیچ گونه نظارت و کنترلی بر روی تعداد گردشگران و اثرات مخربی که به جا می گذارند صورت نمی گیرد. ورود بی رویه گردشگران و عدم کنترل تعداد آن ها روز به روز به این اثر ارزشمند آسیب بیشتری می رساند. به دنبال این عدم کنترل یک چرخه تکراری اتفاق خواهد افتاد و آن ورود افراد به مسیر دره است که در پی آن عواملی مثل سوزاندن درختان و یا استفاده از چوب آنها، حرکت از مسیر های باکوب نشده، آسیب رساندن به دیواره های دره، جا گذاشتن زباله ها، آلوده کردن آب رودخانه و... موجب آسیب بیشتر به این محیط بکر و زیبا خواهد شد. 

علاوه بر موارد بالا سدسازی، خشک شدن آب رودخانه و آلوده کردن آن در بالادست ها باعث تغییر اکوسیستم منطقه شده است. در این راستا پرندگان و چهار پایانی که در این محیط زندگی می کردند کم کم مکان زندگی خود را تغییر می دهند و پوشش گیاهی ضعیف و ضعیف تر می شود. حل این مشکلات دلسوزی و توجه مسولان به این منطقه و سایر مناطق طبیعی ایران عزیزمان را می طلبد. در کنار آن آموزش لازم به مسافران در راستای انجام سفر مسولانه هم می تواند کمک شایانی به بقای مناطق طبیعی کند.

(1) یک ژرف‌دره است که میان آن رود کلرادو قرار دارد و در ایالت آریزونا، آمریکا واقع شده است. بخشی بزرگی از گرند کنیون در پارک ملی گرند کنیون قرار دارد که یکی از اولین پارک‌های ملی در آمریکا است.

بعد از نقد و بررسی کارناوال | تجربه من از سفر به دره شیرز

هوا گرم بود! آفتاب سوزان می تابید و من را تعقیب می کرد اما جاده آنقدر زیبا، مهجور و خشن بود که دلم نمی آمد لبخند نزنم و ادامه ندهم! همه اش به این فکر می کردم که قرار است چه شکلی باشد؟ آیا قرار است همان طبیعت مورد علاقه ام باشد؟ همان که می خواهم؟ سرم را بالا گرفتم، دیواری بلند جلوی چشمانم پدیدار شد، دیواری عظیم که آفتاب تمام زورش را می زد تا از پشتش بیرون بیاد و بتابد بر این دشت بی حاصل که گاهی بلوط های تنها مهمانش بودند. در خیال دیدنش بودم که به اول روستا رسیدیم، سیاه چادر بزرگی برپا شده بود و مردم خوش زبان منطقه با زبان شیرین لری با هم سخن می گفتند. دلم لرزید حس نزدیکی خاصی بهشان داشتم، آخر خودم هم از کودکی با زبان لری بزرگ شدم و همیشه در گوشم طنین انداز بوده است. از پشت درخت ها سرک می کشیدم تا روی ماهش را ببینم روی زیبای این دره بی نظیر، دره شیرز!

بند کفش هایم را محکم می کنم و راه را در پیش می گیرم. نمی توانم سر را پایین بیاورم، محو تماشای این لایه های رسوبی ام که چگونه این قدر زیبا و بی نقص کنار هم قرار گرفته اند. رودخانه میان دره آن قدر خنک است که باوجود گرمای زیاد باز هم سردت می شود اما خب مگر می شود مثل این رودخانه را جای دیگری پیدا کرد؟ پس از آن که دره را به پایان می رسانم به غار زیبایی میرسم که از اول مسیر گوشه حواسم برای دیدنش پرت بود. عجب غاری!!! واردش می شویم دیگر آب کامل بدنمان را فرا گرفته و چکنده های غار گاه و بی گاه جلوی مان سبز می شوند. در مسیر برگشت هم یکی از همین چکنده ها من را مهمان می کند و گوشه پیشانی ام به اندازه یک گردو ورم می کند؛ اما شکایتی نیست طبیعت آن هایی را که دوست دارد لمس می کند!