صومعه تاتو ارمنستان | نماد فرهنگ و معنویت

صومعه تاتو ارمنستان، مقصد جذاب امروز ماست که در دل طبیعتی دوست داشتنی و در میان کوه و جنگل استان سیونیک قرار گرفته است. قدمت این مجموعه رهبانی به چند صد سال پیش بر می گردد و یکی از قدیمی ترین و البته مهم ترین کلیساهای ارمنستان محسوب می شود. برای دسترسی به این صومعه می توانید سوار بزرگترین تله کابین ارمنستان شوید و طبیعتی جذاب را زیر پا بگذارید. همراه کارناوال بیایید تا با داستان، تاریخچه باشکوه و عکس صومعه تاتو ارمنستان آشنا شوید و متوجه شوید برای دسترسی به این صومعه باید چه کنید.

چرا صومعه تاتو؟

• یکی از محبوب ترین جاذبه ها و مهم ترین صومعه های کشور ارمنستان است.
• صومعه تاتو از قدیمی ترین سازه های ارمنستان محسوب می شود.
• این صومعه ارزش تاریخی و فرهنگی بسیاری در نزد مردمان این کشور دارد.
• با انتخاب تاتو می توانید همزمان هم سفری در تاریخ داشته اید و هم گشت و گذاری دلچسب را در طبیعت زیبای ارمنستان برای خود رقم بزنید. 
• برای رسیدن به این صومعه می توانید از تله کابین تاتو که با عنوان طولانی ترین تله کابین بدون توقف نامش در کتب رکوردهای گینس دیده می شود، استفاده کنید و مسیری جذاب را پشت سر بگذارید.

آشنایی با صومعه تاتو | Tatev Monastery

اگر قدری با ارمنستان آشنایی داشته باشید، خواهید دانست که یکی از اصلی ترین جاذبه های این کشور، صومعه ها و کلیساهای تاریخی و منحصر به فردش هستند. در این میان، صومعه تاتو یکی از مهم ترین دیدنی های تاریخی است که می توان به سراغ آن رفت. وقتی از تاتو سخن می گوییم، می توانید صومعه ای کوچک و باشکوه را در لبه گلوگاهی عمیق تصور کنید که در روستایی به همین نام و در دل طبیعت کوهستانی استان سیونیک جای گرفته است.

کمی که درباره این صومعه تحقیق کنیم، خواهیم فهمید که قدمتش به حدود قرن چهارم میلادی بر می گردد و روزگار شکوهمندی را پشت سر گذاشته است؛ به گونه ای که سال ها نه تنها پایگاه مذهبی منطقه بوده، بلکه به عنوان مرکز فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ارمنستان نیز شناخته می شده است. به طور مثال از قابل توجه ترین بخش های تاریخچه صومعه تاتو، می توان به زمانی اشاره کرد که این بنا مرکز اسقفی استان سیونیک به شمار می رفت و یا زمانی که مهم ترین دانشگاه قرون وسطایی منطقه محسوب می شد و در عرصه هایی چون علم، مذهب، هنر، فلسفه و کتاب نویسی پیشتاز بود. خوب است بدانید که صومعه تاتو در واقع مجموعه ای از 3 کلیسا و بخش های مختلف است که در طول زمان کاربری های گوناگون داشته و مورد استفاده راهبان و کشیش های مختلف بوده اند. 

برای آن که خود را به صومعه تاتو برسانید، راه های مختلفی پیش روی شما قرار دارد؛ اما یکی از  متفاوت ترین راه ها، استفاده از تله کابین معروف تاتو است. در وصف این تله کابین همین قدر بدانید که طولانی ترین تله کابین بدون توقف جهان محسوب می شود و نامش در میان رکودهای گینس به چشم می خورد.

پیش از آن که سری به تمام بخش های صومعه بزنیم، میهمان ویدیویی یک دقیقه ای از صومعه تاتو باشید:

تاریخچه صومعه تاتو

صومعه تاتو که از قدیمی ترین صومعه های مورد توجه و مهم ارمنستان محسوب می شود، بر روی فلاتِ بازالتیِ بزرگی در نزدیکی رود وُرتان (Vorotan) ساخته شده است. شاید این سوال به ذهن شما برسد که چرا چنین سازه مهمی باید در این جا ساخته شود؟ باید بدانید که فلات تاتو، از جمله مناطقی است که صدها سال قبل و پیش از آن که صومعه ای به نام تاتو در سرزمین ارمنستان وجود داشته باشد، در مرکز توجه قرار داشت. به این ترتیب که سال ها پیش از میلاد مسیح، رفت و آمد آدمی در این منطقه دیده می شد و درست در محل کنونی صومعه، معبدی بت پرستانه ساخته شده بود. این معبد که قدمتی چند صد ساله داشت، تا ظهور مسیحیت و تبدیل آن به دین رایج مردم ارمنستان، همچنان پابرجا بود، اما در اوایل قرن چهارم، معبد قدیمی که جایگاهی برای پرستش بت های کوچک و بزرگ بود، تخریب شد و پیروان مسیح به جای آن کلیسایی کوچک و ساده ساختند.

همه چیز به شکل سابق خود بود تا آن که در اوایل قرن نهم میلادی، قرار شد برای مقر اسقفی منطقه سیونیک، کلیسایی باشکوه ساخته شود. بر اساس نوشته های استپانوس اربلیانِ (Stephen Orbelian) تاریخ‌نگار، در سال ۸۹۸ میلادی و با کمک‌های مالی شاهزاده فیلیپ سیونیک (Prince Phillip)، کلیسای جدیدی در نزدیکی کلیسای قدیمی تر ساخته شد و مورد استفاده اسقف اعظم قرار گرفت. با گذشت زمان، این دو کلیسا به مرکز مهم اقتصادی و سیاسی استان سیونیک بدل شدند و دیگر دو ساختمان قدیمی، کفاف احتیاجات مسئولانِ مذهبی را نمی دادند. بنابراین، اسقف هوانس (جان)، اسقف وقت دست به کار شد و با جلب حمایت‌های مالی شاهزاده آشوت (Prince Ashot)، حاکم وقت، توانست صومعه جدیدی را بنا کند. از این پس، روز به روز بر شکوه و محبوبیت صومعه افزوده شد تا حدی که در اوایل قرن یازدهم، تاتو میزبانی 1000 راهب و جمع کثیری از هنرمندان ارمنی را به عهده گرفت. 

بلایا و فجایع در صومعه تاتو

البته این تنها بخش خوش داستان مجموعه تاتو بود و از آن جا که این صومعه اهمیت بسیاری داشت، دور از گزند دست بی رحم روزگار هم نبود. به طور مثال در سال ۱۰۴۴ میلادی، در طی هجوم نیروهای نظامی کشور همسایه، یکی از کلیساهای صومعه به نام سنت گریگوری روشن‌گر و ساختمان‌های اطرافش تخریب شد، اما با این حال، در فاصله کوتاهی پس از آن، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. داستان پر فراز و نشیب این ساختمان تاریخی ادامه داشت و در قرن دوازدهم، این بار نوبت نیروهای نظامی و سربازهای حکومت سلجوقی بود که به صومعه تاتو هجوم برند و آسیب هایی جدی به ساختمان آن وارد کنند. البته خسارات وارده تنها به بنای صومعه وارد نشد و سربازان سلجوقی، به 10 هزار نسخه خطی و کتاب های ارزشمند کتابخانه تاتو هم رحم نکردند. گرچه پیش از آن که تمام این نسخ خطی از بین بروند، برخی از آن ها را به قلعه ای فرستادند و به این ترتیب دور از دسترس مهاجمان باقی ماندند. تاتو که انگار روی دور بدشانسی و ناخوشی افتاده بود، در همین اوضاع و احوال از بلای ویرانگر زلزله هم در امان نماند و به شکل دیگری آسیب دید. 

زخم های صومعه تاتو تا سال ها دست نخورده بر جا بود تا آن که در اواخر قرن سیزدهم اسقف وقت، اسقف استفان، همت گمارد و دست به بازسازی ساختمان های صومعه تاتو زد. تغییر و تحولات تاتو در قرن سیزدهم به همین جا محدود نشد و این دوره که با به روی کار آمدن مغول ها همزمان بود، به نوعی باعث افزایش قدرت و اهمیت این صومعه تاریخی گردید؛ چرا که با تلاش مسئولان کلیسا، مجموعه تاتو از پرداخت مالیات معاف شده و از سوی دیگر، به تدریج و با کمک خانواده‌ای اشرافی و ارمنی به نام اربلیان، قدرت مالی خود را بازیافت. این روند ادامه یافت و در سال ۱۲۸۶ میلادی، خانواده اربلیان کنترل تاتو را به کل به دست گرفت و روزهای اوج اهمیت و عظمت تاتو را رقم زد. اربلیان ها همچنین توانستند تعدادی از نواحی اسقف نشین مناطق اطراف خود را متحد کرده و تاتو را در رأس زندگی همه آن ها جای دهند. البته که این تمام ابعاد اهمیت صومعه تاتو نبود و با تأسیس دانشگاه در قرن ۱۴، تاتو رسما به مرکز فرهنگی سرزمین های ارمنی بدل شد.

داستان صومعه تاتو در زمان حکومت تیمور لنگ و نوادگانش، روی تاریکی به خود گرفت و بلای خانمان سوزی نماند که تجربه نکرده باشد. این مجموعه بارها مورد تجاوز، غارت و سوختگی قرار گرفت و بخش قابل توجهی از املاک صومعه تاتو به تاراج رفت. 

فصل جدید تاریخ صومعه تاتو 

در طی چند قرن اخیر، رویدادهای متفاوتی در اطراف تاتو رخ داده که در ادامه به بررسی مهم ترین وقایع در هر قرن می پردازیم:

در طی قرون هفدهم و هجدهم میلادی بود که صومعه تاتو دوباره متولد شد، ساختار کلیسا مورد بازسازی قرار گرفت و بخش های جدیدی به مجموعه افزوده شد؛ اما خرابی ها و نابسامانی‌های تاتو تمامی نداشت و این بار آغامحمدخان قاجار در قرن 18 به صومعه حمله کرد.

در قرن نوزدهم، روس ها و جمهوری شوروی که قدرت حاکم بر منطقه بودند، تقسیمات مذهبی و سیاسی ارمنستان را تغییر داده و ترتیبی دادند که صومعه تاتو جزء محدوده اسقفی ایروان محسوب شود. 

در سال ۱۹۲۱ در طی کنگره‌ای که در تاتو برگزار شد، جمهوری کوهستانی ارمنستان استقلال خود را اعلام کرد و شهر گوریس را به عنوان پایتخت خود در نظر گرفت. البته باید بدانید که این جمهوری خودمختار دوام چندانی نداشت و چند ماه دیگر خبری از آن نبود. با این حال نقش صومعه تاتو را نمی توان در این مدت کوتاه نادیده گرفت؛ چرا که همواره مرکز سیاسی و فرهنگی منطقه محسوب می شد.

شاید آخرین باری که ساختمان صومعه تاتو آسیب دید، زلزله سال 1931 بود که باعث تخریب چند بخش از صومعه از جمله گنبد کلیسای سنت پل و پیتر و برج ساعت شد. (در مورد بخش های مختلف صومعه تاتو در ادامه توضیح خواهیم داد) خوشبختانه در سال های بعدی، کلیسای سنت پل و پیتر دور از توجه باقی نماند و به سان روزهای قبل بازسازی شد؛ اما این وضعیت شامل حال برج ساعت نشد و خسارات آن تا به امروز باقی مانده است. 

ساختمان ها و معماری صومعه تاتو

پیش از آن که وارد مجموعه تاتو شوید، دیواری بلند و مستحکم را در دور تا دور ساختمان های صومعه خواهید دید. پس از ورود، کلیساهایی به چشم می خورند که هر یک با ترکیبی از معماری های رایج سال های مختلف بنا شده اند. جالب است بدانید که صومعه تاریخی تاتو در واقع مجموعه ای از سه کلیساست که با نام‌های سنت پل و پیتر، سنت گریگوری روشن‌گر و سنت مری شناخته می شوند. اگر بخواهیم روند ساخت و ساز بخش های صومعه را بررسی کنیم، خواهیم دید این کلیسای سنت گریگور روشن گر است که پیش از همه و در سال های ابتدایی قرن نهم مورد ساخت و ساز قرار گرفت. پس از آن در طی سال های 895 تا 906 میلادی بود که کلیسای سنت پل و پیتر نیز به مجموعه ساختمان ها و بخش های صومعه تاتو اضافه شده و در سال 1043 هم سالنی طاق دار در مجاورت دیوار جنوبی این کلیسا ساخته شد. البته گسترش صومعه به همین جا محدود نشد و در سال 1089 میلادی، آخرین کلیسای صومعه، به نام کلیسای سنت مری (مریم مقدس) در کنار استحکامات شمالی مجموعه قرار گرفت. 

در قرن دهم بود که به همراه تکمیل سازه کلیسای سنت پل و پیتر، سازه ای پاندولی شکل و مرتفعی به نام گاوازان در بخش جنوبی کلیسا ساخته شد. جالب است بدانید که در واقع این ستون متحرک، نوعی زلزله نگار تاریخی محسوب می شود. 

با زلزله ای که در قرن دوازدهم رخ داده بود، ساختمان کلیسای سنت گریگور روشن گر آسیب هایی جدی دید و نزدیک یک قرن را به همین منوال گذراند. در سال 1295 میلادی، حامی اشراف زاده و جدید تاتو، اوضاع را به دست گرفت و مشغول بازسازی ساختمان کلیسای گریگور روشن گر شد. 

قرن چهاردهم میلادی، برای افزایش امنیت صومعه تاتو، دیوارهایی دفاعی در بخش های جنوبی، غربی و شمالی صومعه ساخته شدند. همچنین ساختمان هایی با کاربری های مختلف همچون اداری، مسکونی و ... احداث شد. با گذر زمان و افزایش تعداد مراجعه کنندگان و ساکنان صومعه، در قرن هجدهم خانه ای جهت سکونت اسقف، اتاق هایی برای راهبان و بخش هایی چون آشپزخانه، سالن غذاخوری، انباری و نانوایی برای صومعه تاتو ساخته شدند. همچنین اتاق های شانزده گوش با سقف های کمانی، از دیگر ساختمان هایی بود که در کنار دیوارهای دفاعی مورد ساخت و ساز قرار گرفتند. 

در قرن هجدهم، مقبره گریگور تاتواتسی، آخرین قدیس کلیسای حواریون ارمنی نیز به صومعه تاتو اضافه شده و در کنار دیوار غربی کلیسای سنت گریگور ساخته شد. در انتهای قرن نوزدهم نیز مسئولان صومعه یک هشتی و برج ناقوس به ورودی غربی کلیسای سنت پل و پیتر افزودند. 

بخش ها و دیدنی های صومعه تاتو

همان طور که اشاره شد، صومعه تاریخی تاتو در واقع مجموعه ای از سه کلیساست که با نام‌های سنت پل و پیتر، سنت گریگوری روشن‌گر و سنت مری شناخته می شوند. در ادامه با هر یک از این بخش ها بیشتر آشنا می شویم؛ اما باید بدانید که این تمام مجموعه تاریخی تاتو نیست و بخش هایی چون کتابخانه، سالن غذاخوری، برج ناقوس کلیسا، مقبره و دیگر ساختمان های اداری و ... نیز در صومعه دیده می‌شود.

۱) کلیسای سنت پل و پیتر (سنت پاگوس-پتروس)

قدیمی‌ترین بخش به جا مانده درون صومعه تاتو، همین کلیسای سنت پل و پیتر است که وقف دو حواری مسیح شده و به همین جهت با این نام خوانده می شود. در دیوار غربی کلیسا، صلیبی سنگی و تاریخی به چشم می خورد که توسط اسقف هوانس در آن جا قرار داده شده است. وقتی به نزدیکی صلیب بروید و خوب آن را بررسی کنید، متوجه خواهید شد که حاوی اطلاعات تاریخی مهمی از نحوه ساخت کلیساست. 

کلیسای سنت پل و پیتر همان بخشی است که در اواخر قرن نهم و با همت و تلاش اسقف هوانس و کمک مالی شاهزاده آشوت، حاکم منطقه ساخته شد. البته این تنها شاهزاده آشوت نبود که از ساخت کلیسایی جدید برای تاتو حمایت کرد و دیگر افراد خانواده سلطنتی مانند همسر پادشاه، شاهدخت شوشان، شاهزاده گریگور سوفان و شاهزاده دیزاجیگ نیز از حامیان مالی کلیسای سنت پل و پیتر محسوب می شدند.

گشتی در اطراف کلیسا بزنید و اگر می خواهید تصاویر و حکاکی های برجسته حامیان مالی کلیسا را ببینید، به سمت نمای شرقی ساختمان بروید. در بالا طاقچه هایی کوچک نظرتان را به خود جلب می کنند که به تصاویر برجسته ای از صورت شاهزاده آشوت و همسرش شوشان مزین شده اند. اگر خوب به تصاویر برجسته دقت کنید، مارهای محافظی را خواهید دید که تصاویر را قاب گرفته اند.

وقتی وارد کلیسای سنت پل و پیتر شوید، ساختمانی مستطیلی شکل می بینید که محراب و قربانگاهش در سمت راست آن قرار دارند. گنبد کلیسا در مرکز بوده و با دو ستون از قسمت شرقی و پیوست ها و تکیه گاه هایی در قسمت غربی حمایت می شود. سقف، با دو ردیفِ شیبدار از آجرهای بزرگ ساخته شده و بخش های بیرونی و درونی دیوارهای کلیسا نیز با سنگ های برش خورده پوشانده شده اند. در میان دیوارها و سقف نیز پنجره های باریکی به چشم می خورد که نور شبستان را تأمین می کنند. 

در سال ۹۳۰ میلادی، اتفاقات خوبی برای کلیسای سنت پل و پیتر افتاد و به تلاش اسقف هاکوپ، دیوارها به نقاشی‌های دیواری باشکوهی مزین شدند که امروزه آثار برخی از آن‌ ها باقی مانده است. این نقاشی ها، اثری از یک هنرمند فرانسوی بود که از قسطنطنیه فراخوانده شده و در کنار دیگر نقاشان ارمنی مشغول به کار شد. در نهایت محراب شرقی کلیسا به تمثالی از مسیح زینت یافت و او را در حالی نشان می داد که بر روی تخت نشسته و از اطراف با یاران و همراهان خود احاطه شده است. دیوار غربی کلیسا تصاویری از محاکمه الهی را نشان می هد و دیوار شمالی نیز لحظه تولد عیسی مسیح را به تصویر کشیده است. همان طور که گفته شد، متأسفانه امروزه تنها بخشی از این نقاشی های دیواری بر جای مانده اند. 

در انتها بد نیست بدانید که این کلیسا به نام‌های کلیسای جامع و کلیسای حواریون نیز خوانده می‌شود و از آن جا که کلیسای سنت پل و پیتر در مکان کلیسای قدیم ساخته شده، به نظر می رسد نام خود را از ساختمان قدیمی تر به ارث برده است. 

۲) کلیسای سنت گریگوری روشن‌گر

کلیسای سنت گریگوری درست در کنار دیوار جنوبی کلیسای سنت پل و پیتر قرار دارد که در بین سال‌های ۸۳۶-۸۴۸ و به دستور و حمایت مالی شاهزاده فیلیپه، حاکم وقت سیونیک ساخته شده است. این کلیسا در قرن ۱۱ بلافاصله پس از تهاجم سلجوقیان بازسازی شد اما در طی زلزله سال ۱۱۳۸ میلادی کاملا تخریب گردید. کلیسای سنت گریگوری بیش از یک دهه به همان صورت رها شد تا این که در سال ۱۲۹۵ بازسازی آن صورت گرفت.

وقتی به سراغ بخش سنت گریگوری روشن گر می روید، ساختار ساده و فاقد گنبدی را در این کلیسا خواهید دید. سه ستون در قسمت دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارد و قسمت ورودی نیز با کنده‌کاری‌های هندسی تزئین شده‌ است.

۳) کلیسای سنت مری (مادر خدا یا سنت آستواتزادین)

آخرین کلیسای مجموعه، کلیسای سنت مری است که در کنار استحکامات شمالی صومعه تاتو قرار دارد. در سال ۱۰۸۷ میلادی بود که کلیسای سنت مری به عنوان طبقه دوم مقبره و در نزدیک ورودی صومعه تاتو ساخته شد. همزمان با ساخت این کلیسا بود که تاتو وارد دوران باشکوه و طلایی خود گردید و در همین زمان، نزدیک 1000 راهب و دانشجو، صومعه تاتو را برای کسب علم و محل زندگی خود برگزیدند. 

 این کلیسا، در زلزله سال ۱۹۳۱ به شدت تخریب شد؛ اما خوشبختانه در اواخر قرن بیستم میلادی مورد مرمت قرار گرفت.

۴) گاوازان (ستون جنبان)

گاوازان یک ستون ۸ متری با یک صلیب خاچکاریست (1) که وقف تثلیث مقدس (2) شده است. قدمت این ستون به قرن دهم میلادی بر می گردد و در جنوب کلیسا قرار دارد. البته صلیبِ روی ستون پس از قرن ۱۸ به آن اضافه شده و گمان می‌رود که بر اساس صلیبی مشابه و اولیه ساخته شده باشد.

خوب است بدانید که هدف اصلی ساخت این ستون، آگاه شدن از وقوع زلزله بوده که پس از وقوع زلزله و حرکتش، آن را به حال اول بر می‌گرداندند.

پاورقی

1- خاچکار یا چلیپاسنگ، در واقع نوعی سنگ منقش به صلیب بوده که به تزئینات، نمادها و حکاکی های منحصر به فردی آراسته شده است.

2- منظور از تثلیث مقدس، اشاره به یکی از اعتقادات بنیانی مسیحیان و همان «پدر، پسر، روح القدس» معروف است. 

۵) اتاق روغن گیری و آسیاب سنگی دزیت هان

اتاق روغن گیری در بخش شمال شرقی کلیسا و خارج از دیوارهای دفاعی مجموعه ساخته شده که انتخاب این مکان، به جهت جلوگیری از بر هم زدن آرامش راهبان بود. اتاق روغن گیری در واقع ساختمانی 4 اتاقه بود که شامل دو انبار گنبدی و اتاق آسیاب سنگی می شد. 

امروزه هنوز هم درون یکی از اتاق‌ها یک آسیاب سنگی بزرگ قرار دارد که در آن زمان توسط یک گاو چرخانده می‌شده و نامش دزیت هان است. از این آسیاب سنگی برای روغن گیری استفاده می کردند و هم اکنون یکی از بهترین نمونه های قدیمی بر جا مانده در ارمنستان محسوب می شود. کارگران برای استفاده از آسیاب سنگی، ابتدا دانه‌های کنجد، خردل، کتان و دیگر گیاهان را خشک کرده و پس از له کردن آ‌ن‌ ها، دانه‌ها را زیر آسیاب قرار می‌دادند. روغن حاصل از آسیاب، از طریق شیارهای سنگی به درون ظروف شیشه‌ای بزرگی هدایت می‌شد. جالب آن که روغن به دست‌ آمده صرف احتیاجات غذایی و دفاعی صومعه می‌گردید و باقی آن به فروش می‌رفت.

آسیاب سنگی دزیت هان یکی از اولین امکاناتی بود که در پروژه احیای صومعه دوباره به راه انداخته شد.

۶) حجره‌های راهبان

در محوطه صومعه تاتو، بقایایی از یک ردیف حجره قرن هفدهمی به چشم می‌خورد؛ این ها متعلق به راهبانی است که روزگاری در صومعه تاتو زندگی می‌کردند. معماری ساختمان های مدرسه و حجره ها کاملا مطابق معماری به کار رفته در سازه های رهبانی اواخر قرون وسطی است.

در حال حاضر حجره‌ها کاملا فرو ریخته و بخش شمالی دیوار صومعه را گسترش داده اند؛ اما نکته جالب توجه، روشی‌ است که بر آن اساس حجره‌ها را به راهبان اختصاص می‌دادند. در مجموع حجره‌ها سه اندازه متفاوت داشتند؛ بزرگترین حجره‌ها که پنجره و شومینه داشته، مختص راهبان تازه وارد بود. دومین حجره‌ها که فاقد شومینه بودند، برای راهبان با درجه متوسط طراحی شده بود و کوچک‌ترین حجره‌ها که کمتر از ۴ متر مربع وسعت داشتند، مختص راهبان بلند مرتبه بود. پر واضح است که بر اساس مسلک و روش معنوی مسیحیان، راهبان هر چه به درجات معنوی بالاتری می رسیدند، به امکانات کمتری احتیاج داشتند. 

تفریحات صومعه تاتو

از آن جا که صومعه تاتو در دل طبیعت قرار گرفته، در نتیجه بازدید از آن تنها به دیدن سازه های تاریخی محدود نمی شود و خواه ناخواه می تواند با تفریحات دیگری ترکیب شود. در این جا با تفریحات مسیر و خود صومعه آشنا می شویم:

1- پیاده روی و طبیعت گردی: در واقع پیاده روی بخش جدایی ناپذیر بازدید از صومعه تاتو است. بنابراین اگر اهل پیاده روی نیستید، به کل قید بازدید از این صومعه باشکوه را بزنید. در غیر این صورت، باید بدانید که موقعیت فوق العاده ای برای پیاده روی و طبیعت گردی پیش روی شماست. برای گشت و گذار در اطراف تاتو، می توانید به سراغ پل طبیعی شیطان بر روی تنگه وُرُتان بروید و از این پل قدیمی بازدید کنید. اگر از روی این پل بگذرید و مسیر را ادامه دهید، به استخری طبیعی در میان صخره های سنگی خواهید رسید.

یکی از مکان های دیگری که در گشت و گذار پیاده خود می توانید به سراغش بروید، در جاده و راه تاتو قرار دارد. در این مسیر اِشراف بسیار خوبی به منطقه و صومعه تاریخی تاتو دارید و می توانید عکس های متفاوتی از تاتو با خود به خانه ببرید. همچنین در این راه و بر روی دامنه کوه، سازه هایی آلاچیق مانند به چشم می خورند که بسیار قدیمی اند و در گذشته از آن ها برای علامت دادن به ساکنین صومعه در وقت خطر، استفاده می کردند. 

2- عکاسی: جدا از آن که دوربین حرفه ای دارید یا نه، عکاسی همچنان پای ثابت تفریح ها به خصوص در بازدیدی این چنین به شمار می رود. مناظر چشم نواز و ترکیب صومعه تاتو با پس زمینه کوه و جنگل، چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. پس سخت گیر نباشید و با گوشی موبایل یا دوربین به روز خود، خاطرات سفر خود را ثبت کنید.

3- دوچرخه سواری در اطراف تاتو: اگر از آن دست گردشگران ماجراجو هستید و دوچرخه سواری پای ثابت تفریحات ورزشی شماست، بازدید از تاتو هدیه جذابی برایتان خواهد بود. برای دوچرخه سواری می توانید از مسیر کاپان (1) - تاتو استفاده کنید. 

4- پاراگلایدر: یکی از تفریحات جذاب در روستای تاتو و بر فراز صومعه تاتو، پاراگلایدر سواری است. این تورها هزینه دارند که لازم است از پیش آن ها را رزرو کنید. 

پاورقی

1: کاپان از شهرهای کوچک و جنوبی ارمنستان است که با روستای تاتو فاصله ای حدود 50 کیلومتر دارد.

برای بازدید از صومعه تاتو کجا اقامت کنیم؟

باید بدانید که در روستای تاتو خبری از هتل نیست؛ اما می توانید روی اقامتگاه های مختلف، مهمان خانه ها و هاستل های مناسبش حساب کنید. البته برای اقامت تنها محدود به روستای تاتو نیستید و می توانید در شهرهای نزدیک مانند گوریس و یا دیگر روستاها نیز به دنبال مکانی برای خواب باشید.

در این جا به معرفی خلاصه ای از اقامتگاه های تاتو و گوریس بسنده می کنیم:

1- اقامتگاه های تاتو

• مهمان خانه سارو | Saro's Bed and Breakfast
• مهمان خانه وازکن | Vazken's Guest House
• مهمان خانه آسپت | Aspet

2- اقامتگاه های گوریس

• هتل 3 ستاره یگونوت | Yegevnut Hotel
• هتل زوراک آخبیور | Zorac Akhbyur Hotel
• مهمان خانه آرگاک | Aregak B&B

3- محوطه کمپ تاتو

اگر از آن دست مسافران کوله گردید که همیشه به دنبال راهی هیجان انگیزتر از سفر و اقامت هستید و جویای مکانی برای چادر زدن زیر سقف پر ستاره دنیایید، باید بدانید که امکان کمپ زدن در اطراف صومعه تاتو وجود دارد.

محوطه کمپینگ تاتو در فاصله 400 متری از صومعه قرار دارد و مسیرش به قدری سر راست است که محال است پیدایش نکنید. 

خوب است بدانید که برای کمپ در این محوطه، نیازی به پرداخت هزینه ندارید و تنها لازم است که چادر و وسایل لازم خواب را همراه داشته باشید.

تله کابین تاتو، راهی متفاوت برای بازدید

 یکی از جذاب ترین راه ها برای رسیدن به صومعه تاتو، استفاده از تله کابین معروف «وینگ تاتو» است. این تله کابین بین دو روستای هالیدزور تا تاتو کشیده شده و طولانی ترین تله کابین بدون توقف جهان محسوب می شود که طولی 5.7 کیلومتری داشته و رکوردش در کتاب معروف گینس نیز به ثبت رسیده است. 

استفاده از این تله کابین، هم فال است و هم تماشا! می توانید در حرکتی هیجان انگیز، مسیری طولانی را در میان زمین و آسمان باشید و به راحتی خود را به صومعه تاتو برسانید.

هنگامی که به ایستگاه تله کابین در روستای هالیدزور رسیدید، می توانید از امکانات آن مانند رستوران و فروشگاه استفاده نمایید. در رستوران، منویی از غذاهای مدیترانه ای به چشم می خورد و می توانید ساعاتی را برای صرف غذا در آن طی کنید. در فروشگاه مجموعه نیز محصولاتی مانند کلاه، تی شرت، مگنت و ... با لوگوی تله کابین تاتو به فروش می رسند که برای یادگاری گزینه های بدی نیستند. 

جالب است بدانید که بخشی از درآمد حاصل از تله کابین تاتو قرار است صرف بازسازی این مجموعه تاریخی شود و بخش دیگری از درآمدها نیز به پیشرفت و تجهیز روستا اختصاص داده شده است.

هزینه تله کابین: بلیت رفت و برگشت تله کابین وینگ تاتو نیز بسته به زمان بازدید متفاوت است.

برای خرید بلیت تله کابین اینجا کلیک کنید. 

ساعات کار تله کابین: 9:30 تا 19:30؛ دوشنبه ها تعطیل

**توجه داشته باشید که ساعات کار تله‌کابین در ماه‌های مختلف متغیر خواهد بود.

مرکز بازدید تاتو و امکانات آن

درست هنگامی که از تله کابین تاتو بیرون می آیید، در سمت راست و بر روی تپه یک مرکز بازدید یا مرکز اطلاعات به چشم می خورد که می توانید برای پیدا کردن محل اقامت و راهنمای بازدید روی آن حساب کنید. برای این کار کافی است پیش از بازدید و با استفاده از راه های ارتباطی، با مسئولان مرکز تماس گرفته و هماهنگی های لازم را انجام دهید.

اگر هم می خواهید به صورت کوله گردی و بک پک به تاتو سفر کنید، باز هم مرکز بازدید تاتو محل مناسبی برای شما خواهد بود. می توانید در این خانه کوچک و نقلی استراحت و از امکاناتش استفاده نمایید. در حین همین استراحت فرصت آن را نیز پیدا می‌کنید تا با دیگر گردشگران گپ و گفتی دوستانه داشته باشید. همچنین می توانید از اطلاعات مفید مسئولان خونگرم مرکز استفاده کرده و مسیرهای کوهنوردی، پیاده روی و البته مکان های کمپ را پیدا کنید.

از امکانات این مرکز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راهنمای شنیداری: با پرداخت هزینه می توانید از راهنمای شنیداری تاتو استفاده کنید. 
• کافه: خوب است بدانید که این مرکز اطلاعات به کافه ای کوچک مجهز است که در هنگام بازدید می توانید دقایقی در آن استراحت کنید.
• مغازه سوغاتی: اگر به سوغات و صنایع دستی محلی علاقه دارید، می توانید به مغازه مرکز بازدید مراجعه نمایید. 
• وایفای رایگان: شاید تصور آن که در دل طبیعت و در نزدیکی صومعه به وایفای دسترسی داشته باشید، سخت باشد اما در مرکز بازدید تاتو این امکان در اختیار شما قرار می گیرد.

شماره تماس: 632 845 93 374+

بهترین زمان بازدید از صومعه تاتو

از آن جا که تاتو در فضایی کوهستانی واقع شده است، بنابراین در نظر گرفتن زمان بازدید از این صومعه تاریخی، در برنامه ریزی سفر اهمیت دارد. باید بدانید که به سبب ارتفاع بالای روستای تاتو، آب و هوای متفاوتی را در فصل های مختلف شاهد خواهید بود که از گرم و خشک در طی روزهای تابستان تا سرد و یخبندان تا روزهای زمستانی متغیر است. 

بنابراین می شود گفت بهترین زمان بازدید از صومعه تاتو، شش ماهه نخست سال است؛ چرا که آب و هوای مناسبی را می توان انتظار داشت و همچنین دمای شب ها چندان پایین نیست. البته پاییز هم می تواند زمان جذابی برای سفر و بازدید از تاتو باشد؛ چرا که می توانید از دیدن مناظر دلربای پاییزی اطراف صومعه لذت ببرید. اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که شب ها دمای هوای کوهستان پایین می آید و داشتن لباس گرم کافی ضروری است. 

قطعا سخت ترین زمان برای سفر به تاتو و بازدید از صومعه مشهور آن، روزهای زمستان است. اگر به هر دلیلی این بازه را برای وقت گذارنی در تاتو انتخاب کردید، باید لوازم، وسایل و لباس کافی به همراه داشته باشید و وجود و استفاده از تجربه های راهنمایان را نیز نادیده نگیرید.

 پشت سر گذاشتن مرز نوردوز و ورود به خاک ارمنستان، تا روستای تاتو از شهرها و روستاهایی نظیر مغری، لیچک، لرنادزور، کاپان و آغوانی عبور کرده و حدودا سه ساعت در راه خواهید بود. 

2- دسترسی از ایروان

اگر سفری هوایی داشتید و حالا از ایروان می خواهید به تاتو بروید، امکان استفاده از گزینه های مختلفی مانند مینی بوس و تاکسی را در اختیار دارید.

* مسیر مینی بوسی

همان طور که گفته شد، نزدیک ترین شهر به صومعه و روستای تاتو، شهر گوریس است که حدودا فاصله ای 4 تا 5 ساعته با پایتخت ارمنستان دارد. خوب است بدانید روزانه یک مینی بوس از ایروان به سوی گوریس حرکت می کند که برای استفاده از آن باید به ایستگاه اتوبوس کلیکیا، یعنی ایستگاه اتوبوس مرکزی ایروان بروید

باید بدانید که مینی بوس هایی به صورت روزانه در ساعت ۱۵:۰۰ به سوی روستای تاتو حرکت می کند. پس از آن به بازار شهر گوریس در خیابان سیونی بروید و مینی بوس های تاتو را پیدا کنید. از گوریس تا تاتو  ۱.۵ ساعت راه در پیش دارید. زودتر از ساعت مقرر به آن‌جا بروید تا برای نشستن صندلی پیدا کنید. این مینی بوس ها هر روز ساعت ۹ صبح به شهر گوریس باز می‌گردند. 

البته می توانید از شهر گوریس با تاکسی مستقیم به تاتو بروید.

* تاکسی + تله کابین 

همان طور که در بخش امکانات گفته شد، می توانید از تله کابین برای رسیدن به تاتو استفاده کنید. البته برای استفاده از آن، لازم است ابتدا به روستای هالیدزور بروید. از آن جا که از ایروان مینی بوس و اتوبوسی به مقصد هالیدزور وجود ندارد، تنها راه موجود کرایه تاکسی است.

هزینه تله کابین: بلیت رفت و برگشت تله کابین وینگ تاتو نیز بسته به زمان بازدید متفاوت است.

ساعات کار تله کابین:  ساعات کار در ماههای مختلف متفاوت است، معمولا ما بین ساعات 10:00 الی 19:00 می‌توانید از خدمات تله کابین استفاده کنید.

* تورهای بازدید از تاتو

اگر هیچ کدام از راه های گفته شده باب میل شما نیست و ترجیح می دهید با پرداخت هزینه ای بیشتر، برنامه ریزی و مسئولیت سفر را به کسان دیگری بسپارید، استفاده از تورها راهی مناسب و معقول برای شما خواهد بود. البته لازم است بدانید که تورهای تاتو تنها محدود به بازدید از صومعه نخواهند بود و در راه، از دیگر جاذبه های ارمنستان مانند روستای آرنی و مجموعه تاریخی نوراوانک نیز دیدن می کنید. این تورها بسته به برنامه آژانس مسافرتی مورد نظر بین 1 تا 3 روز متفاوت هستند. اگر به دنبال تورهای یک روزه تاتو هستید، باید بدانید که از صبح راهی سفر شده و شب هنگام به ایروان باز خواهید گشت؛ اما تورهای چند روزه، معمولا با یک یا دو شب اقامت در شهری مانند گوریس همراه است.

هزینه: همان طور که احتمالا می دانید بسته به آن که تور خود را از کجا تهیه کنید، هزینه های متفاوتی انتظار شما را می کشند. معمولا در اولین جستجوها با تورهایی برخورد می کنید که قیمت های بالایی داشته و اغلب هزینه ها را به دلار اعلام می کنند. اما اگر کمی بیشتر بگردید، تورهای ارزان تری خواهید یافت که هزینه ها را به درام دریافت می کنند. تفاوت این تورها درست آن جا به چشم می آید که هزینه این تورها را با هم مقایسه کنید.

تورهای مختلفی برای بازدید از تاتو وجود دارد، برای آشنایی با یکی از تورهای مناسب تاتو، اینجا کلیک کنید.  

بلیت ورودی صومعه: رایگان

 بازدید از صومعه تاتو هزینه ندارد و کاملا رایگان است.

آدرس: ارمنستان، استان سیونیک، روستای تاتو، صومعه تاتو

Address: Tatev Monastery, Tatev, Syunik Province, Armenia

دیدنی های اطراف صومعه تاتو

در اطراف صومعه تاتو دیدنی هایی به چشم می خورد که بازدید از آن ها نیز خالی از لطف نیست. ضمن آن که می توانید برنامه بازدید از این نقاط را به هنگام سفر به تاتو ترکیب کنید:

•  پل شیطان | Satani Kamurdj: درست در پایین صومعه تاتو قرار گرفته که می توانید پیاده و یا با ماشین خود را به آن برسانید.
• بقایای عزلت نشین عظمی |  Great Hermitage of Syunik: بقایایی از یک ساختمان قرن هفدهمی است که در سمت راست رود ورتان قرار دارد.

همچنین چند روستای زیبا و دیدنی در اطراف روستای تاتو وجود دارد:

• روستای هالیدزور | Halidzor: در این روستا که تله کابین تاتو در آن قرار دارد، جاذبه ها و بقایایی تاریخی به چشم می خورد.
• روستای خوت | Khot: روستایی قدیمی با طبیعتی زیبا و چشمگیر و کوه های صخره ای و متفاوت است.
• روستای ارتیساتومب | Eritsatumb: از جاذبه های این روستا می توان به یک کلیسای تاریخی، آبشار و حوضه آبگیر آن اشاره کرد.
• روستای شینوایر | Shinuair: یکی از قدیمی ترین روستاهای منطقه است که بقایایی تاریخی و جذاب را در دل خود نگاه داشته است.

افسانه های صومعه تاتو

در اقصی نقاط دنیا، وقتی پیشینه اماکن و جاذبه های مهم و مورد توجه را بررسی می کنیم، از کوه ها و دریاچه ها گرفته تا کلیساها و پل ها و ...، همیشه به حرف و حدیث هایی معروف در این باره برخورد می کنیم. داستان ها و افسانه هایی که اغلب بسیار دور از واقع اند و گاه موجب خنده و تعجب ما خواهند شد. باید بدانید از دیرباز، آدمی با افسانه ها سرگرم می شدند و گاه مقاصد و منظور خود را به شکلی نمادین در داستان ها می گنجاندند. در این جا نیز با برخی از افسانه ها و روایت های معروف تاتو آشنا می شویم.

پیش از آن که نگاهی بیاندازیم به افسانه های صومعه تاتو، خوب است نگاهی به اسم این مجموعه کلیساها و معنای آن داشته باشیم. تاتو در لغت و در زبان ارمنی، به معنای «به من بال بده» است. یعنی این اسم در واقع ترکیبی از چند کلمه معنی دار بوده و به نوعی درخواست برای داشتن بال پرواز اشاره دارد.

یکی از افسانه های مشهور تاتو از این قرار است:

سر معمار صومعه، روزها بود که سخت بر روی ساخت کلیسا و بخش های مختلفش کار می کرد. او که فردی خردمند و دنیا دیده بود، همیشه از جهل شاگرد و مردمان زمانه در عذاب بود، به روزهای پایانی ساخت صومعه نزدیک تر می شد و بی قرارتر از همیشه، زندگی می گذراند. در یکی از روزها، از شاگردانش خواست که دو ورقه نقره ای برایش بیاورند. هنگامی که ورقه ها را دید، بوسه ای بر آن ها زد و زیر لب زمزمه کرد: « ای روح مقدس! بگذار که بال داشته باشم و از این دیار دور شوم»

شاگردان که شاهد این اتفاقات بودند، در کمال تعجب دیدند که به ناگاه دو بال بر سر شانه های استاد روئید و او از آن ها دور شد. بچه معمارها مانده بودند و کلیسایی که ساختش کاملا به پایان نرسیده بود. هنوز داربست های چوبی بنا را جمع نکرده بودند؛ از این رو شاگردان راه افتادند و در هر سویی به دنبال استاد گشتند تا که در نهایت یکی توانست استاد را در قسطنطنیه (1) بیابد. از شاگرد اصرار و از استاد انکار که به تاتو برگردد و کار ساخت صومعه را تکمیل کند. او به سادگی نحوه خارج کردن داربست ها را برای شاگردان توضیح داد و پی زندگی خویش رفت...

یکی دیگر از داستان های تاتو به این ترتیب است:

جمعی از معمارها و شاگردانشان در حال کار بر روی صومعه تاتو و تکمیل ساخت بنا بودند. به روزهای پایانی ساخت نزدیک می شدند و یکی از مهم ترین کارهای پیش رو، نصب صلیب بر بالای برج کلیسا بود. در همین اوضاع، یکی از شاگردها که اصرار داشت صلیب خود را بر بالای برج نصب کند و می دانست راهی برای جلب موافقت سرمعمار وجود ندارد، دزدکی دست به این کار زد. شاگرد به پای برج رفت و وقتی مطمئن شد کسی در این نزدیکی نیست، از آن بالا رفت. صلیب خود را همراهش داشت و از خوشحالی در پوست خودش نمی گنجید. به بالای برج رسید و صلیب را کار گذاشت. دیگر همه چیز تمام شده و او این افتخار را نصیب خود کرده بود، پس قصد بازگشت کرد و خواست که از برج پایین آید. در همین حین، سرمعمار را دید که خشمگین به او نزدیک می شود. چنان ترسید که جای پای خود را از دست داد و به درون تنگه ای عمیق سقوط کرد. در این هنگام با نومیدی تمام فریاد زد « تا تِو»... «به من بال بده»... خدا نیز درخواستش را اجابت کرد و شاگرد از مرگی حتمی نجات یافت...

یا در داستانی دیگر آمده است:

در قرن اول میلادی بود که تادوئوس (یکی از حواریون حضرت مسیح) به همراه شاگردش یوستاتیوس به ارمنستان رفت و در آن جا مشغول موعظه شد و مسیحیت را تبلیغ می کرد؛ اما پس از چندی این دو فرستاده مورد تهاجم و حمله قرار گرفتند و آن ها را از میان برداشتند. گویند در قرن چهارم میلادی بود که صومعه تاتو، درست بر روی مزار این دو بزرگ ساخته شده و توسط تمام ارمنی ها به عنوان سنت گریگور روشنگر شناخته شد.

پاورقی

1- قسطنطنیه، همان استانبول امروزی است که از جمله شهرهای بسیار مهم زمان خود در نزد مسیحیان محسوب می شد.

نظام ارباب رعیتی در صومعه تاتو

صومعه تاتو بر اساس یک نظام فئودالی یا ارباب رعیتی اداره می شد و از سال های ابتدایی تأسیسش به یکی از پرقدرت ترین و با نفوذترین مراکز رهبانی منطقه بدل شد و از همان ابتدا، زمین ها و روستاهای بسیاری را به تصرف خود درآورد. به زودی پس از آن که زمین ها به مالکیت صومعه درآمدند، دهقانان بیچاره و ندار روستای تسرابرد (1) به مخالفتی جدی و طولانی با صومعه تاتو برخواستند و حتی دو بار این اعتراض ها به شورشی تمام عیار تبدیل شدند. این وضعیت تا اواخر قرن دهم ادامه داشت تا آن که پادشاه وقت سیونیک، روستای تسرابرد را به کل ویران کرد و مردمانش را به نقاط مختلف تبعید نمود. 

جالب است بدانید که اسقف اعظم تاتو مالکیت 47 روستا را در دست داشت و از 667 روستای دیگر نیز مالیات سنگینی دریافت می کرد. از همین روی، صومعه تاتو قدرت و وضعیت اقتصادی فوق العاده ای کسب کرد و باعث شد تا اسقف هاکوپ در قرن دهم، رویای تجزیه طلبانه ای در سر بپروراند و بخواهد که از زیر نظر مقر اصلی اسقفی منطقه خارج شود. البته این خواسته برای صومعه تاتو گران تمام شد و رهبر ارشد کلیسایی وقت، راهب تاتو را مطرود اعلام کرد. تاتو که دیگر قدرت سابق را نداشت، مورد دست درازی قدرت های اطراف قرار گرفت و دیگر کلیساها با سود جستن از این موقعیت، مقر اسقفی تاتو و برتری اش را زیر سوال بردند. البته دیری نگذشت که در سال 958 میلادی، اسقف تازه تاتو، اسقف وهان این وضعیت را بهبود بخشید و توانست امتیازهای صومعه را بازگرداند. همچنین اسقف هوانس توانست در نخستین سال های قرن یازدهم، امتیاز مقر اسقفی صومعه تاتو را بازیابد.

پاورقی

1- تسرابرد (Tsouraberd) روستایی است که امروزه با نام سوارانتس (Svarants) شناخته می شود و در نزدیکی صومعه تاتو قرار دارد.

دانشگاه صومعه تاتو

سال های سال، یکی از مهم ترین نقش هایی که صومعه تاتو در منطقه ایفا می کرد، مرکز علمی قدرتمند سیونیک بوده است و ردپای آن به وضوح در پیشرفت فرهنگی ارمنستان به چشم می خورد. استپانوس اربلیان، تاریخ نگار و اسقف اعظم ارمنی، در کتاب تاریخ سیونیک خود، مفصل در این باره توضیح می دهد و می گوید که تاتو، گنجینه ای ارزشمند و وسیع از هزاران نسخه خطی مهم، اسناد، مدارک و قراردادهای رسمی و مذهبی محسوب می شد. همچنین این صومعه، میزبان دانشگاهی به همین نام بود که در طی سال های 1390 تا 1434 افتتاح شده و دانشجویانی از سیونیک و دیگر استان های ارمنستان می پذیرفت. 

در ابتدای دهه 1340 میلادی، دانشگاه گلادزور (University of Gladzor) که در کنار تاتو، یکی از دو دانشگاه مهم ارمنستان بود، در طی حوادث و اتفاقاتی بسته شد و به همین دلیل هوان وروتنتسی (Hovhan Vorotnetsi) که از اساتید برجسته این دانشگاه محسوب می شد، خود را به صومعه تاتو رساند. او که دستاوردهای خانواده اربلیان را در پیشرفت سیستم آموزشی تاتو دیده بود، بر آن شد تا در تاتو مشغول شود. وروتنتسی با استفاده از تجربیاتش در دانشگاه گلادزور، برای اصلاح برنامه آموزشی دانشگاه تاتو، سازمان دهی پذیرش و طبقه بندی دانشجویان و اساتید این دانشگاه زمان گذاشت و به این ترتیب دانشگاه تاتو در مدتی کوتاه، به شهرتی دو چندان دست یافت و دانشجویان بسیاری از اقصی نقاط ارمنستان و کیلیکیه (1) می آمدند تا در این دانشگاه قرون وسطایی تحصیل کنند. 

وروتنتسی در راستای نظم دهی به بخش های مختلف دانشگاه تاتو، آن را به سه دپارتمان و رشته دسته بندی کرد:

• 1- آموزش کتب مقدس ارمنی و خارجی: دانشجویان با عضویت در این بخش به مطالعه و یادگیری علوم انسانی، فلسفه، زبان، دستور زبان، ادبیات و تاریخ مشغول می شدند.
• 2- آموزش هنرها و فنون مذهبی: دانشجویان درباره هنرهایی چون خوشنویسی، طراحی کتاب ها و نقاشی آموزش می دیدند. 
• 3- آموزش موسیقی: در این بخش به دانشجویان موسیقی سنتی و مباحث موسیقی شناسی آموزش داده می شد.

 پس از آن که هوان وروتنتسی دار فانی را وداع گفت، گریگور تاتواتسی به عنوان جایگزین وی و راهب بزرگ جدید صومعه تاتو برگزیده شد. از دستاوردهای او در دانشگاه تاتو، می توان به افزایش بی سابقه سطح کیفی و استانداردهای دانشگاه اشاره کرد که در طی دوران ریاست او، دانشگاه تاتو فعال ترین و خلاقانه ترین دوران خود را سپری نمود. از جمله رشته هایی که در این دوره در دانشگاه تاتو تدریس می شد، مواردی چون ادبیات ارمنستان، تفسیر و بررسی متون عهد عتیق و جدید، آثار پدران مقدس، افلاطون، فیلو اسکندریه و فرفریوس فیلسوف و ... بودند.

خوب است بدانید در همین زمان بود که محبوبیت و موفقیت دانشگاه تاتو بسیار دیده شد، خصوصا زمانی که آموزه های اساتید خلاف موقعیت سیاسی زمان و در راستای اعتراض به وضعیت نا به سامان زمانه بود. البته به همین دلیل نیز مجموعه دانشجویان و اساتید مجبور به مهاجرت شدند تا از خرابی ساختمان ها و شکنجه افراد در امان بمانند. 

از جمله مهم ترین تأثیرات فرهنگی دانشگاه تاتو می توان به جلوگیری از اثرگذاری دین های تازه و جلوگیری از ورود آموزه های جدید در زندگی مردم آن زمان اشاره کرد. به طور مثال دانشگاه تاتو توانست تأثیرات فرقه دومینیکن بر مردم و کلیسا را کاهش داده و دربرابر ترویج آموزه های آن ها ایستادگی کند. 

پس از سرنگونی پادشاهی ارمنستان در قرن چهاردهم، اساتید دانشگاه تاتو تحت تأثیر گریگور تاتواتسی و همراهانش توانستند قدرت های منطقه را متقاعد کرده تا مقر کلیسای ارمنی از سیس (شهری در ترکیه) به واغارشاپات، که زمانی مقر اصلی و اسقفی سنت گریگوری روشن گر بود، منتقل شود. با تلاش های شبانه روزی این افراد فرهیخته صومعه تاتو، آن ها توانستند در سال 1441 این اتفاق را رقم زده و یکی از درخشان ترین اتفاقات زمانه خود را موجب بشوند. 

به همین ترتیب که می بینید دانشگاه تاتو از جهات و به شکل های مختلف، بر روی وضعیت فرهنگی، علمی و سیاسی منطقه خود تأثیر می گذاشت. البته شکوه موفقیت های این دانشگاه، پس از فوت گریگور تاتواتسی رو به خاموشی و افول گذاشت و با روی کار آمدن شاهرخ خان، پسر تیمور لنگ، دانشگاه تاتو در قرن پانزدهم برای همیشه از کار افتاد.

پاورقی

1- کیلیکیه، نام منطقه ای در شبه جزیره آناتولی (ترکیه کنونی) است که با نام ارمنستان کوچک هم شناخته می شود.

توصیه های کارناوال

صومعه تاتو دسترسی بسیار خوبی به مرز مشترک ایران و ارمنستان دارد و از آن جا که برای سفر به ارمنستان نیاز به ویزا ندارید، به راحتی می توانید برای گردش و بازدید از آن برنامه ریزی کنید.

همان طور که قبل‌ تر اشاره کردیم، بازدید از صومعه تاتو نیاز به پیاده روی و کوه نوردی سبکی دارد. بنابراین لباس و کفش مناسب را فراموش نکنید.

پس از گشت و گذار در صومعه می‌توانید در طبیعت اطراف صومعه نیز لذت ببرید؛ پس گردشی تاریخی و طبیعی را هم‌زمان خواهید داشت.

اگر می خواهید خود به بازدید صومعه تاتو بروید، پیشنهاد می شود که برای بازدیدی دو یا سه روزه برنامه ریزی کنید، شب را در روستا اقامت نمایید و بلافاصله به ایروان بازنگردید. خوشبختانه قیمت‌ها زیاد بالا نیست و اگر پیش از سفر با مسافرخانه مورد نظر هماهنگ کنید، تا ایستگاه اتوبوس دنبال‌تان می‌آیند.

همراه کارناوال باشید و ویدیویی جذاب از صومعه تاتو تماشا کنید:

سخن آخر

با هم به یکی از زیباترین و مهم ترین صومعه های تاریخی ارمنستان رفتیم که دسترسی خوبی هم به مرز ایران دارد. 

شما در سفر خود به ارمنستان، از این صومعه بازدید کرده اید؟

نظرات، خاطرات و عکس های جالب خود را با ما به اشتراک بگذارید و بگویید این بار به سراغ معرفی کدام یکی از جاذبه های ارمنستان برویم.