معرفی شهر کلات نادری | دانستنی های پیش از سفر

در این مطلب کارناوال قصد دارد به معرفی شهر کلات نادری بپردازد و شما را با جاهای دیدنی کلات نادری از جمله کاخ خورشید و طبیعت زیبای اطراف آن مانند آبشار قره سو و بهشت گمشده آشنا کند. اگر دوست دارید در مورد این شهر زیبا و محصور در دل کوه بیشتر بدانید و با سوغات کلات و تاریخچه آن بیشتر آشنا شوید، در ادامه ما را همراهی کنید.

چرا سفر به کلات نادری ؟

• یکی از شهرهای ییلاقی خراسان رضوی به حساب می‌آید.
• آثار تاریخی مهمی مانند کاخ خورشید و بند نادری که قدمت آنها به دوره افشاریان بازمی‌گردد در این شهر قرار دارند.
• فرصت طبیعت‌گردی بسیار جذابی را در نزدیکی شهر مشهد برای‌تان فراهم می‌کند.
• مسیر رسیدن به شهر کلات بسیار دیدنی و زیباست.
• این شهر به واسطه تاریخچه‌ای که دارد با القابی چون سرزمین گنج‌های ایران و سرزمین دژهای نفوذناپذیر شناخته می‌شود.

اطلاعات کلی درباره شهر کلات نادری

جغرافیا: شهر کلات نادری در حدود 160 کیلومتری شمال شرق شهر مشهد و در استان خراسان رضوی قرار دارد و به نوعی جز شهرهای مرزی ایران محسوب می‌شود و به کشور ترکمنستان بسیار نزدیک است.

جمعیت: 36,237 نفر مطابق با آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ 

زبان: مردم شهر کلات به سه زبان فارسی با گویش خراسانی، کردی کرمانجی و ترکی صحبت می‌کنند. 

دین و مذهب: اکثر جمعیت این شهر مسلمان بوده و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند.

اقتصاد: اقتصاد شهر را می‌توان به دو بخش گردشگری و کشاورزی تقسیم کرد. در بخش کشاورزی این شهر در تولید محصولاتی نظیر برنج، گردو، جو، یونجه، گردو و بادام فعالیت دارد. شهر کلات در سال‌های اخیر در بخش گردشگری نیز فعال شده و برای مسافران و گردشگرانی که از این منطقه بازدید می‌کنند امکانات خوبی را فراهم کرده است؛ اما باید گفت که نسبت گردشگران ورودی به این شهر به نسبت پتانسیل‌ها و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی آن کمتر است که باید به آن توجه بیشتری شود.

لباس محلی مردم کلات

به دلیل نزدیکی جغرافیایی کلات و نایین، می‌توان به راحتی به شباهت لباس محلی آنها با کردهای خراسان شمالی و ترکمن‌های ایران پی برد. نکته جالب توجه در مورد لباس مردم این شهر جنس ابریشمی آن‌هاست که دلیل اصلی آن را می‌توان تولید و پرورش کرم ابریشم برشمرد. لباس‌هایی با رنگ‌های شاد از جمله قرمز، بنفش، زرد و سبز جزء جدانشدنی لباس مردم این منطقه به شمار می‌رود و هنوز هم پارچه‌های این لباس‌ها توسط بانوان روستاهایی نظیر زاوین، آغداش و ... بافته می‌شود.

• فتیر مسکه | قتلمه: این نان خوشمزه همان فتیر معمولی یا نان بدون خمیرمایه است با این تفاوت که پس از طبخ آن را به کره محلی (مسکه) آغشته می‌کنند. این نان در فهرست میراث ملی ناملموس ایران به ثبت رسیده است.

غذاهای محلی کلات نادری

آش کوریا: این آش از ترکیب یک سبزی کوهی به نام کوریا، بلغور و گوشت گوسفندی تهیه می‌شود.

آش اوماج: این آش را با عدس، یک نوع خمیر که آن را به شکل گرد درمی‌آورند (اوماج) و سبزیجات تهیه می‌شود. معمولا این آش را در فصول سرد طبخ می‌کنند.

آش جوش‌پره (سمبوسه): برای تهیه این آش ابتدا خمیرها را پهن کرده و داخل آن را با حبوبات، گوشت و گردو پر می‌کنند و سپس آن را داخل حبوبات در حال جوش می‌اندازند و در آخر به آش، کشک اضافه می‌کنند.

جوش‌پره (سمبوسه): آش جوش‌پره در گذشته رواج بیشتری داشته است؛ اما امروزه مردم این دیار خمیرها و ترکیب داخلش را که شامل نخود کوبیده شده، پیاز، سبزیجات و پیاز می‌شود را در روغن سرخ می‌کنند.

گُرماست: این غذای ساده بیشتر به چوپانان تعلق دارد و از ترکیب کردن شیر و ماست گوسفندی به دست می‌آید. معمولا این غذا را با نان ترید شده می‌خورند.

اقامت در کلات نادری

انتخاب‌های شما برای اقامت در شهر کلات نادری محدود است و می‌توانید برای شب‌مانی از اقامتگاه‌های بوم‌گردی موجود در شهر که تعدادشان هم زیاد نیست، استفاده کنید.

جاذبه های گردشگری کلات نادری

کاخ خورشید: این کاخ در سال 1151 هجری قمری به دستور نادشاه افشار برای نگهداری از غنایم جنگی و جواهرات در شهر کلات ساخته شد. این اثر در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.

دربند ارغوانشاه: این مکان دره‌ای است که ابتدای ورودی شهر کلات قرار دارد. به طور کلی شهرستان کلات دارای دو ورودی ست که یکی از آنها از تونل سنگی و دیگری از دربند ارغوانشاه عبور می‌کند. این مکان به شکل پل آجری است که 3 دهانه زیر آن قرار دارد. همچنین یک برج در این مکان دیده می‌شود که در گذشته با استفاده از آن، رفت‌وآمد را کنترل می‌کردند.

کتیبه نادری: سمت راست دربند ارغوانشاه و در داخل کوه کتیبه‌ای وجود دارد که در سال 1155 به دستور نادرشاه افشار با خط نستعلیق و 24 بیت شعر به زبان‌های ترکی و فارسی روی آن نوشته شده است.

مسجد کبود گنبد: مسجدی بسیار زیبا با چهار ایوان و یک گنبد دوپوش آبی رنگ که از معماری و ساخت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این مسجد در اصل در دوره سلجوقی بنا نهاده شد و مراحل تکمیل ساخت آن در دوره نادرشاه افشار انجام شد.

سد زاوین: سد زاوین یکی از مشهورترین ییلاق‌های این منطقه محسوب می‌شود که در حوالی کلات، غرب شهر زاوین قرار گرفته است. مردم این منطقه معمولا در روزهای گرم سال برای تفریح یا پیک‌نیک به این مکان می‌آیند.

بند نادری: پیشینه بند نادری همان‌طور که از نامش پیداست به دوره نادرشاه افشار باز می‌گردد. ارتفاع تقریبی این بند 70 متر بوده و روی عرض رودخانه ژرف‌رود ساخته شده است.

طبیعت گردی اطراف کلات نادری

ییلاق لایین: این ییلاق زیبا در شمال شرق شهر کلات قرار دارد. آب و هوای کوهستانی و آب فراوان در ییلاق، طبیعت زیبایی به آن بخشیده است و حتی در اردیبهشت ماه می‌توان شقایق های زیبا را در دشت آن دید.

آبشار آبگرم: این آبشار زیبا و سی متری در نزدیکی روستای آبگرم شهرستان قلات قرار دارد و مکان مناسبی برای آب بازی در فصل گرم یا علاقه‌مندان به صخره‌نوردی محسوب می‌شود.

آبشار قره‌سو: این آبشار زیبا و نسبتا بلند در منطقه ییلاقی و زیبای قره‌سو در جنوب غرب کلات نادری قرار دارد. از جذابیت‌های آبشار قره‌سو می‌توان به 8 آبشار در نزدیکی آن اشاره کرد که توسط نردبان‌های فلزی امکان بازدید از آنها فراهم شده است. 

آبشار ارتوکند: این آبشار زیبا در ییلاق ارتکند (بهش گمشده) در اطراف شهر کلات قرار گرفته است و یکی از مشهورترین ییلاق‌ها و مناطق گردشگری محبوب این منطقه محسوب می‌شود.

آسباد خشت: این آسباد در روستای خشت کلات و در ارتفاع 2200 متری از سطح دریا قرار گرفته است و اکنون تنها مقداری مصالح ساختمانی و بخش‌هایی از دیواره‌های آن باقی مانده است.

اقامتگاه نادر: آثار به‌جامانده از این اقامتگاه تاریخی در غرب روستای خشت شهر کلات قرار دارد و تنها بخشی از تالارهای این اقامتگاه اکنون قابل مشاهده است و روی بخش‌هایی از آن، حجاری‌های زیبای سنگی وجود دارد.

حل و نقل برون شهری کلات

پایانه اتوبوسرانی کلات نادری

آدرس: استان خراسان رضوی، کلات نادری، ابتدای جاده کلات

تلفن: 05134722767

مسیر دسترسی از مشهد به کلات: اگر در مشهد بودید و خواستید با خودروی شخصی به کلات نادری بروید، بهترین راه این است که ابتدا وارد اتوبان چراغچی مشهد شوید و از خروجی جاده کلات به سمت شهر کلات بروید. این جاده زیبا و کمی پیچ در پیچ است و پس از حدود 3 ساعت رانندگی شما را به شهر متفاوت کلات نادری می رساند.

حمل و نقل درون شهری

می‌توانید برای تردد در شهر کلات از تاکسی و آژانس‌های داخل شهر کلات استفاده کنید.

آب و هوای شهر کلات نادری

بهارو تابستان: آغاز بهار در این شهر با کمی سرمای زمستان و باران آغاز می‌شود و تقریبا تا اواخر فروردین ادامه دارد. قرارگیری کلات در ارتفاع 2100 متری از سطح دریا موجب شده است تا باران‌های مستمر بهاری به گله‌داری و دامداری در این منطقه رونق بیشتری ببخشد. با شروع اردیبهشت هوا کم‌کم گرم می‌شود و این گرما در خرداد ماه به اوج خود می‌رسد و تا مرداد ماه ادامه پیدا می‌کند؛ اما با فرارسیدن ماه شهریور هوا رو به خنکی می‌رود.

پاییز و زمستان: شروع پاییز با باران‌های پاییزی شروع می‌شود و هوای سرد را به ارمغان می‌آورد و این سردی در آغاز زمستان به اوج خود می‌رسد و تا اواسط اسفند ادامه پیدا می‌کند. از اواسط اسفند هوا آهسته گرم و باران‌های بهاری آغاز می‌شوند.

به طور کلی می‌توان گفت شهر کلات در مقایسه با مشهد با چند درجه اختلاف، خنک‌تر است.

تاریخچه شهر کلات نادری | مخفیگاه گنج های پادشاه افشار

اگر بخواهیم پیشینه نام کلات را در اسناد تاریخی جست‌وجو کنیم درمی‌یابیم که اولین بار نام اسم کلات در شاهنامه فردوسی و در دوره غزنویان آورده شده است. کلات در دوره ایلخانان مغول نیز از اهمیت و ارزش بسیار بالایی برخوردار بود و می‌توان از آثار به جا مانده از آن دوران به دروازه ارغوانشاه اشاره کرد. همچنین گفته می‌شود که تیمور بارها به کلات یورش برد؛ اما هرگز نتوانست شهر را تصرف کند.

همان‌طور که از نام شهر نیز پیداست، تاریخچه این شهر با دوره افشاریه در ایران ارتباط تنگاتنگ و بسیار محسوسی دارد. پیش از هر چیز اینکه، نادرشاه افشار در دربند شهرستان کلات به دنیا آمده بود و به نوعی وابستگی خاصی به آنجا داشت. به همین دلیل زمانی که به پادشاهی رسید و در جنگ کرنال (جنگ نادرشاه با محمد گورکانی) غنایم جنگی ارزشمندی از هندوستان به دست آورد تصمیم گرفت آنها را در جای امنی نگهداری کند. او تصمیم گرفت تا شهر کلات یا نادر دژ را به عنوان مخفیگاه گنج‌ها برگزیند چرا که این شهر توسط کوه‌ها محاصره شده و راه رسیدن به آن تنها از چند جای محدود ممکن بود. به همین منظور نادرشاه کاخ خورشید را در سال 1151 ه.ق در این شهر بنا و برای ساخت آن از اسیرهای هندی نیز استفاده کرد و جواهرات گرانبهایی نظیر تخت طاووس، کوه نور، دریای نور و ... را در آن پنهان کرد. البته عمر نادرشاه کفاف نداد تا بنای کامل شده کاخ خورشید را ببیند؛ اما گفته می‌شود که وی به همراه خانواده‌اش در این کاخ سکونت داشته است.

نام های دیگر: کلات نادر، دژ خدای آفرین که علت نسبت دادن این نام موقعیت جغرافیایی شهر و محاصره شدنش توسط کوه‌هاست.

سخن آخر

با کارناوال راهی شمال شرق ایران شدیم تا با شهر زیبا و ییلاقی کلات نادری آشنا شویم. جایی که نادرشاه افشار روزگاری این شهر را به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی‌اش مکانی برای پنهان کردن گنج هایش کرد تا از دسترس دزدان دور بماند. برای‌تان از دیدنی‌های بی‌نظیر طبیعی و تاریخی کلات گفتیم، تا بتوانید دید بهتری برای سفر به این شهر داشته باشید.

اکنون از شما می‌پرسیم، تا کنون به کلات نادری سفر کرده‌اید؟ به نظرتان چه پتانسیل‌هایی بالقوه گردشگری در این شهر وجود دارد که هنوز بالفعل نشده است؟ اگر اهل کلات هستید برای‌مان بنویسید که چگونه می‌توان رونق و توسعه گردشگری را در این شهر بهبود بخشید.

منتظر دیدگاه‌های‌تان هستیم.