نان و شیرینی های سیستان و بلوچستان

در این مطلب به معرفی نان و شیرینی های سیستان و بلوچستان می‌پردازیم و می‌بینیم مردم این خطه از جنوب کشورمان بیشتر طرفدار چه نوع شیرینی‌هایی هستند یا کدام نان‌ها را طبخ می‌کنند. همچنین به خرماهای سیستان و بلوچستان هم می‌پردازیم که شاید بسیاری از آن‌ها را بشناسید و مزه‎شان را چشیده باشید، اما ندانید متعلق به این خطه از ایران هستند. این مطلب به شما کمک می‌کند تا در سفرتان به این استان بدانید چه خوشمزه‌هایی را امتحان کنید و چه چیزهایی را به عنوان سوغات سیستان و بلوچستان با خود به شهرتان بیاورید.

پس به هیچ وجه ادامه مطلب را از دست ندهید و با کارناوال همراه بمانید. 

شیرینی‌ های محلی سیستان و بلوچستان

لندو

لندو یکی از خوراکی‌ها یا شیرینی‌های سنتی سیستان و بلوچستان است که معمولا در این منطقه به عنوان میان‌وعده از آن استفاده می‌شود. البته این خوراکی‌های خوشمزه به عنوان شیرینی هم صرف می‌شوند و سیستانی‌ها برای پذیرایی از میهمانان خود، از آن‌ استفاده می‌کنند. لندو ترکیبی‌ست از خرما، گندم و کنجد که به صورت گلوله‌هایی مخلوط از این مواد تهیه و سرو می‌شود. 

کلوچه سیستانی

در منطقه سیستان نیز مانند بسیاری از نقاط کشور کلوچه، خوراکی محبوب و سوغاتی جذاب به شمار می‌رود. کلوچه‌های این خطه به دو صورت خرمایی و ساده طبخ می‌شوند و به خاطر نوع پخت و ادویه‌های محلی به کار رفته در آن طرفداران خود را دارند. 

چنگال

چنگال یا چانگال یکی دیگر از خوراکی‌های جذاب بلوچی‌هاست که با نان محلی، خرما و روغن حیوانی تهیه می‌شود. جالب آنکه می‌گویند وجه تسمیه این غذا از جایی می‌آید که در تهیه آن مواد را با انگشتان چنگ می‌زنند. چنگال خوراکی‌ست که عشایر بلوچ برای پذیرایی از میهمانان خود از آن استفاده می‌کنند. آنها چنگال را با دوغ برای میهمان سرو می‌کنند و به ویژه در ماه رمضان، این شیرینی مورد استفاده بسیاری از مردم جنوب شرق کشورمان است.

تجگی 

تجگی که با عنوان سمنوی سیستانی هم شناخته می‌شود خوراک دلچسبی ست که از شیرینی جوانه گندم، آرد، روغن و آب تهیه می‌شود. پخت این خوراک را از دی ماه آغاز می کنند و تا زمان عید، بسیاری از مردم به طبخ آن می‌پردازند. بد نیست بدانید در طبخ تجگی که در زابل به عنوان چله کلو شناخته می‌شود، گاهی یک لایه خرما نیز به مواد اولیه اضافه می‌کنند تا لذیذتر شود. 

نان‌ های محلی سیستان و بلوچستان 

در این استان نیز مانند دیگر نواحی کشورمان، مردم بومی انواع نان‌های محلی دلچسب را تهیه می‌کنند. در ادامه، تعدادی از این نان‌ها را برای‌تان نام می‌بریم:

خمیر

خمیر به نان لواش شباهت قابل توجهی دارد، با این تفاوت که کمی ضخیم‌تر است، در تنور پخته مى‌شود و معمولا ترش است.

سیسرک

برای پخت سِیسِرک، از تابه‌ای آهنی استفاده می‌کنند. بد نیست بدانید این نان معمولا برای تهیه چانگال یا چنگال مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

پرانى

این نان را معمولا کوچ‌نشینان طبخ می‌کنند، چرا که برای پخت آن نیازی به تنور نیست و کافی‌ست روى یک زمین شنى، آتش را روشن کنند و بعد از اینکه شن‌ها داغ شدند، خمیر را درون‌شان قرار دهند؛ حدودا نیم ساعت بعد، نان پُرانی حاضر است.

هلکارى

در تهیه هَلَکاری، معمولا خمیر را به چانه‌‌هاى کوچک تقسیم و سپس آنها را نازک می‌کنند. برای نازک کردن این چانه‌ها هم از غلتک ویژه‌ای به نام بِیلَد استفاده می‌شود، سپس این چانه‌های نازک شده را داخل دیگی از روغن داغ قرار می‌دهند تا سرخ شود.

دوتینى

برای پخت دوتینی دو چانه را به صورت جداگانه پهن می‌کنند و روى هر کدام را روغن می‌زنند. سپس هر دوی چانه‌ها را روی هم می‌گذارند و روی ظرفی که با روغن چرب شده قرار مى‌دهند تا پخته شود.

تیموش

در پخت تیموش، معمولا خمیر را آبکى درست کرده و آنگاه مقدارى از آن را با دست روى ظرفی آهنى پهن ‌می‌کنند؛ در نهایت نانی خشک و نازک به دست می‌آید. 

بورک

بورک از نان‌های محلی منطقه سیستان به شمار می‌رود که از ترکیب خمیر نان با اسفناج یا سبزی‌های خودرو مثل سوزی تهیه می‌شود. این نان به ویژه در در سفره افطار بومی‌ها زیاد به چشم می‌خورد. 

چلبک

چلبک هم از دیگر نان‌های خوشمزه و محلی سیستان است که با آب و خمیر مایه، نمک، ماست و آرد تهیه می‌شود. خمیر این نان را سرخ می‌کنند و معمولا آن را در شکر زده و به عنوان صبحانه میل می‌کنند؛ البته این نان مانند نان بورک در ماه رمضان هم طرفداران ویژه خود را دارد. 

قلیفی

قلیفی چیزی بین شیرینی و نان‌های محلی سیستان است. برای تهیه این خوراک، خمیر را خوب ورز داده و به عمل می‌آورند، سپس کمی از آن را جدا کرده و مقداری خرمای سرخ شده را درونش می‌گذارند و لوله‌اش می‌کنند. در آخر هم این خمیرها را در فر چیده و همراه با کمی تزیین می‌پزند. 

چاشنی‌ های محلی سیستان و بلوچستان

ترشى لیمو و ترشی انبه

این دو ترشی از چاشنی‌های محبوب بلوچی‌ها هستند که در کنار غذا سرو می‌شود. بد نیست اشاره کنیم در لهجه بلوچی به ترشی لیمو، حرّام و به ترشى انبه، چتنى مى‌گویند.

جوشانده سبزیجات

جوشانده سبزی یکی دیگر از چاشنی‌های محبوب بلوچی‌هاست که در کنار غذا سرو می‌شود. این چاشنی در ماه‌های اسفند و فروردین که هوا ملایم‌تر است و گیاهان خودرو، در اثر بارندگى‌هاى فصلى سبز شده‌اند، تهیه می‌شود. بلوچی ها این گیاهان خودرو را جمع‌آوری کرده و می‌جوشانند، سپس آب آن‌ها را می‌گیرند و با روغن، انار و ادویه سرخ‌کرده و با نان میل می‌کنند. 

انواع خرما در سیستان و بلوچستان 

در استان سیستان و بلوچستان، کشت خرما بسیار رایج است و از آنجایی که خرما محصول عمده این سرزمین به حساب می‌آید، این محصول را به روش‌های مختلف نگهداری و انواع خوراکی‌ها را با آن تهیه می‌کنند: 

خرماى پاتى

برای تهیه خرما به این نوع، در وهله اول با برگ درخت پُرک، ظرفی به نام پات درست می‌کنند و خرماهای له‌شده را با فشار داخل آن می‌گذارند. از آنجایی که خرماهای ریخته شده داخل این ظرف چندان مرغوب نیستند و همچنین این موضوع که گرد و خاک و حشرات از داخل درز و شکاف‌هاى پات به داخل آن نفوذ مى‌کنند، خرماهای پاتی، از خرماهای ارزان قیمت به حساب می‌آیند. 

خرمای هارگ

خرمای هارگ معمولا در زمستان مصرف می‌شود. برای تهیه این خرما خوشه مضافتى ،که رطوبت بالایی دارد و در زمره خشکبارها قرار نمی‌گیرد، را قبل از رسیدن از درخت مى‌برند. سپس میوه‌های آن را از خوشه جدا می‌کنند و داخل دیگی می جوشانند؛ در آخر هم آنها را زیر نور خورشید مى‌گذارند تا خشک شوند.

خرماى خنبى

خرماهای خنبی از خرماهای مرغوب به شمار می‌رود و معمولا رایج است که خرمای مضافتی را به این روش نگهداری کنند. این خرما داخل خُنب یا خمره تهیه می‌شوند، به طوری که یا خرمای ساده را با فشار داخل خمره می‌گذارند یا اینکه آن را با شیره‌اى که از میوه خرما گرفته ‌شده همراه با کنجد و ... داخل خنب قرار مى‌دهند. دلیل نامگذاری آن هم به خاطر همین شیوه نگهداری‌اش است. 

خرماى حلبى

خرمای حلبی به سادگی بدون آنکه له شود داخل حلب چیده شده و نگهداری می‌شود. 

لده

برای تهیه خرمای لده، میوه‌های خوشه مضافتی را پیش از رسیدن کامل می‌چینند، آنها نصف کرده و دانه‌اش را در می‌آورند. سپس ریسمانى را از داخل سوراخ میوه‌ها عبور می‌دهند و آنها را به جای بلندی آویزان مى‌کنند تا خشک شوند و در آینده مورد استفاده قرار گیرند. به خرمای نگهداری شده با این روش، خرمای لَده گفته می‌شود. 

خرماى هینزکى

در ابتدا باید توضیح دهیم هینزک، به پوست بزی گفته می‌شود که چربى آن را کنار زده و نمک سود، دباغى و خشکش کرده‌اند. برای تهیه خرمای هینزکی، از همین پوست‌ها استفاده می‌کنند و خرمایی که قبلا با پا له شده را درون‌شان نگه می‌دارند. باید اشاره کنیم این نوع خرما هم از نوع خرماهای مرغوب است و برای تهیه خرما به این روش هم معمولا از خرمای مضافتی استفاده می‌کنند. 

کتک

کَتُک مثل لده است و تنها تفاوتش این است که میوه مضافتى را طولى مى‌برند و هسته‌ اش را بیرون نمى‌آورند. در نهایت هم آنها را روى حصیرى قرار می دهند تا زیر نور خورشید خشک شوند. 

شیرگ

شیرگ از جوشاندن طولانی مدت خرمای رسیده به دست می‌آید. از شیرگ حلوای محلی و مربا نیز تهیه می‌شود. 

سخن آخر

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با محبوب‌ترین نان‌ها، خرماها و دیگر خوراکی‌های استان سیستان و بلوچستان آشنا کنیم. البته طیف خوشمزه‌های این منطقه از جنوب کشورمان بسیار وسیع‌تر است؛ با این وجود ما تلاش کردیم که تا جای ممکن اصلی‌ترین شیرینی، نان، خرما و ... را که در این منطقه دیده می‌شود را به شما معرفی کنیم. اگر هم مایل هستید با غذاهای محلی سیستان و بلوچستان آشنا شوید پیشنهاد می‌کنیم روی لینک مربوط به آن کلیک کنید و سفره رنگارنگ مردم این نواحی را بشناسید.