پوشاک سنتی مردم لرستان | زیبایی در عین سادگی

در این مطلب به لرستان سفر می‌کنیم و در مورد پوشاک سنتی مردم لرستان برای‌تان می‌گوییم. نگاهی به لباس محلی زنان لرستان داریم و پوشش مردان این خطه را نیز به شما معرفی می‌کنیم. همراه ما باشید تا از لباس های سنتی لرستان بیشتر بدانید.

نکته: لباس‌ها و پوشش‌ها در میان هر یک از اقوام ایرانی از گستردگی و تنوع بسیاری برخوردار است و نمی‌توان در این مطلب به همه پوشش‌های مردم لر پرداخت. آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از پوشاک این مردم و مهم‌ترین پوشش آنهاست.

لباس محلی زنان لرستان

 به طور کلی لباس‌ سنتی مردم لرستان با توجه به شرایط اقلیمی ‌و نیاز آنها در گذشته‌ طراحی شده است و برای نمایش‌ شأن اجتماعی، سن و ... از تغییر رنگ در پارچه لباس استفاده می‌کنند، بدین‌گونه که زنان جوان لباس‌های ملون و شاد به تن دارند و زنان مسن‌تر با سربندی سیاه و سفید از پارچه‌هایی به رنگ تیره با طرح‌های ساده استفاده می‌کنند. در ادامه لباس‌ها و پوشش‌های مختلفی که زنان لر می‌پوشند را به شما معرفی می‌کنیم:

سرون | پوشش سر بانوان لرستان

دختران و بانوان لرستان برای سر خود از پوشش‌های متنوعی به نام سروَن یا همان سربند استفاده می‌کنند که تنها قسمتی از موهای سر آنها را در برگرفته و گیسوان‌شان از کنار گوش‌ها روی شانه‌ها آویزان است. آنها جلوی سرون خود را با قطعه‌های طلا یا نقره و مهره‌های نفیس و زیبا تزیین می‌کنند. در ادامه به این سرون‌ها اشاره می‌کنیم:

تَرَه و گلوَنی: تره که به ساوه نیز شهرت دارد، روسری یا چارقدی ست که زنان لرستان در روزهای معمولی و حالت عادی بر سر می‌بندند. در روزهای جشن و سرور و مراسم عروسی، نوعی سرپوش رنگین و زیبا به نام گلوَنی را روی تره با گره‌ای خاص به دور سر می‌پیچند و مابقی آن از پشت سر آویزان می‌ماند. رنگ گلوَنی با توجه به سن و سال بانوان انتخاب می‌شود؛ زنان مسن‌تر پارچه‌هایی به رنگ تیره و طرح‌های ساده و سربندی سیاه و سفید را ترجیح می‌دهند. بد نیست بدانید این سربند در شهریور ۱۳۹۷ به عنوان میراث قوم لر به ثبت ملی رسیده است.

کَت: کت، چارقدی بزرگ و ساده با حاشیه‌های رنگی و ریشه‌دار است که در میان بانوان لر بسیار رواج دارد. پوششی از جنس حریر و ابریشم گل‌دار که با سکه‌هایی تزئین شده و زیبایی آن چشم‌گیر است. مهارت بستن این سرون بسیار مهم است و در گذشته هر بانویی روسری و عمامه بزرگ‌تری را با سلیقه می‌بست، بسیار معروف می‌شد. 

عرق‌چِن: عرق‎چِن همان عرقچین است که در فرهنگ‌های دیگر هم دیده می‌شود و لرها آن را از پارچه مخمل و تکه پارچه‏‌ها درست می‌کنند.

تن پوش زنان لر

تن پوش زنان لر، از لباس‌های مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:

کِراس یا جُومَه: تن‌پوش اصلی زنان لر پیراهنی بلند و گلدار با آستین گشاد و یقه‌ای گرد و چاکی در بالاتنه است که دکمه‌هایی از سکه‌های طلایی دارد. این تن پوش را کراس یا جومه می‌نامند و در کناره‌های آن برشی ساده به نام «جُومه تیزر بالادار» ایجاد می‌کنند. برای راحت تکان دادن دست‌ها در قسمت زیربغل لباس مرغکی لوزی شکل به نام «سیچه» به این تن پوش اضافه شده است. گاهی برش لباس را در قسمت دامن کمی اریب می‌گیرند تا دامنی گشادتر داشته باشد.

بسته به نوع استفاده کراس، آن را با پارچه‌های مختلفی می‌دوزند. به عنوان مثال مخمل کرپ، شال، زرین و ساتن و گل‏دار برای لباس‌های مهمانی مناسب هستند و سرآستین‌ها و دور یقه باید یراق دوزی شود.

روی این پیراهن " کُلنجه "، "بال کُل" و " جلیقه " از جنس مخمل و یراق و مزین به سکه می‌پوشیدند.

بال کُل: اهالی لرستان به آستین «بال» می‌گویند. بال کل، لباس آستین کوتاهی از جنس مخمل و جلوباز است که تا سرزانو را می‌پوشاند و از آن روی پیراهن استفاده می‌کنند. مشکی، سبز و قرمز بیشترین رنگ‌هایی هستند که در این پوشش به کار می‌روند و برای تزئین بال کل، سر آستین‌ها و حاشیه جلوی آن، کرمَک‌دوزی می‌شود. این پوشش را در برخی مناطق لرستان به نام سرداری نیز می‌شناسند. 

یال: یال، کتی مخملی است که زنان لرستان در هنگام مراسم شادی برروی پیراهن می‌پوشند. جوان‌ها از رنگ قرمز و زنان مسن اغلب از رنگ مشکی و سرمه‌ای برای دوخت این کت استفاده می‌کنند.

کت و جلیزقه: کت بالاپوشی برای نیم تنه است که جلوی آن با دکمه بسته می‌شود. جلیقه یا جلیزقه هم نیم‌تنه‌ای بدون آستین و جلوباز است که آن را با سکه و یراق دوزی تزئین می‌کنند. 

کُلنجه: نیم تنه‌ای مخملی به رنگ روشن با حاشیه‌های مزین به یراق دوزی و کرمک دوزی است که جلوی آن را با سکه‌های نقره‌ای گوشه دار تزئین می‌کنند.

شاوال یا پاپوش: پوششی لیفه‌دار یا کمردار شبیه شلوار کردی از پارچه‌های رنگی که زیر پیراهن پوشیده می‌شود. شاوال دوقسمتی و دورنگ است؛ از دمپا تا حدود بالای زانو، پارچه‌ ساده با نقش‌بندی و نواردوزی به کار می‌رود و قسمت بالاتر به رنگ دیگر و گل‌دار است. پاپوش زنانه دو نوع ساده و مخملی دارد که ساده و یا گل‌دار برای استفاده در مزرعه و خانه دوخته می‌شود. شلوار مخملی با برش خاص که در بالا گشاد و در پایین تنگ می‌شود، نیز در مهمانی‌ها کاربرد دارد.

چارشو: زنان لرستان چادرشبی سفید و گلدار را روی همه لباس‌های خود می‌پوشیدند. برای رعایت حجاب کامل، عروس باید در روز عروسی چارشو را روی لباس خود می‌انداخت.

آژیه یا آجیده: گیوه‌ای ست که رویه‌ای از جنس نخِ پنبه‌ای تابیده شده دارد و زیره آن چرمی‌ و آج دار است. بافت رویه این گیوه دو نوع زنانه و مردانه دارد و جوراب باف است و زیره آن توسط مردان آژیه کش آماده می‌شود. نوع زنانه این کفش را بیشتر نوعروسان به پا می‌کنند.

پوشاک مردان لر

پوشاک مردان لر نیز مانند زنان این قوم، انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

ستره: قبایی مخصوص و یکی از قدیمی‌ترین پوشاک اصل ایرانی که بلندای آن تا زیر زانوست. مردان لرستان در مراسم رسمی این قبا را به تن می‌کنند.

کلاه نمدی: مردان لر کلاهی مدور بدون لبه‌ و از جنس نمد به سر می‌گذارند.

شال: شال، پارچه‌ای سفید و بلند از جنس چلوار است که به دور کمر مردان و روی لباس بسته می‌شود. عرض این شال ۶0 تا 90 سانتی‌متر و طول آن ۶ تا 9 متر است. شال مثل بقیه پوشش‌ها با توجه به شرایط زندگی لرها طراحی شده است و در مواقع ضروری برای بستن زخم و یا به جای طناب و برخی مواقع به عنوان کفن استفاده می‌شود.

کپنک یا فرجی: مردان لر نوعی قبای نمدی و پشمی محکم به تن می‌کنند که کپنک یا فرجی نام دارد. بیشتر چوپانان این نوع قبا را به تن دارند و به خاطر ترکیب فشرده بافت آن در هنگام نبرد نیز به عنوان لباس رزم پوشیده می‌شود.

گیوه: گیوه، نوعی کفش دست‌ساز و محلی ست با رویه بافته و کف چرم یا پلاستیکی. 

چوقا: مردان لر نوعی بالاپوش دورنگ با طرحی خاص، به تن می‌کنند که حاصل دست هنرمند زنان است. این بالاپوش جنسی از پشم گوسفند دارد. 

ویدیویی از پوشاک سنتی مردم لر

سخن آخر

از آشنایی با پوشاک سنتی مردم لر لذت بردید؟ لباس‌های کدام یک از اقوام ایرانی از نظر شما جذاب هستند؟

به نظر شما چه کاری می‌توان انجام داد تا این پوشش‌ها به فراموشی سپرده نشوند؟

دیدگاه‌ها، پیشنهادها و انتقادهای خود را در این زمینه با ما در میان بگذارید.