سوغات و صنایع دستی اراک

نوزدهمین شهر پرجمعیت ایران، شهر اراک است که در استان مرکزی قرار گرفته و به عنوان یک شهر صنعتی شناخته می‌شود. سوغات خوراکی اراک را می‌توان از دلایل محبوبیت شهر دانست که یکی از این خوراکی‌های خوشمزه جوزغند است که در ادامه مطلب درباره آن صحبت کرده‌ایم. اگر برای شما نیز این سوال مطرح شده که سوغات استان مرکزی چیست همراه کارناوال باشید تا بیشتر با سوغات و صنایع‌دستی اراک آشنا شویم. 

سوغات

انگور و کشمش

شهر اراک به جهت آب‌هوای مساعدی که دارد حدود 20 درصد از انگور ایران را در تاکستان‌های اطرافش پرورش می‌دهد. در این میان روستای هزاوه مهم‌ترین محل برداشت انگور اراک است. البته فراموش نکنید که این سوغات خوشمزه را بیشتر در فصل تابستان می‌توانید تهیه کنید اما در فصل‌های دیگر سال نیز محصولات وابسته به انگور مانند شیره انگور، شربت انگور، سرکه انگور، مویز، کشمش و سرکه‌شیره به عنوان سوغات در شهر اراک عرضه می‌شود. 

انار

هرچند که نام انار به شهر ساوه گره خورده اما در واقع انار یکی از اصلی‌ترین محصولات کشاورزی استان مرکزی و همچنین شهر اراک است و محبوبیت زیادی بین مردم ایران دارد. دلایل محبوبیت آن نیز، نازکی پوست و ماندگاری طولانی است. 

گردو

در بین محصولات کشاورزی اراک که از آن به عنوان سوغات یاد می‌شود، گردو را نباید فراموش کرد. گردوی شهر اراک یکی از مرغوب‌ترین گردوهای ایران است و بیشتر در روستاها و شهرهای اطراف مانند شازند کشت می‌شود. همچنین این سوغات خوشمزه در فصل پاییز برداشت می‌شود. البته در فصل‌های دیگر سال، گردوی مرغوب اراک را می‌توانید از بازار شهر تهیه کنید.

نان فطیر

نان فطیر نوعی نان شیرمال است که بدون هیچ نوع خمیر‌مایه در شهر اراک به روش سنتی پخته می‌شود. این نان کوچک خوشمزه رومالی از زردچوبه و دانه‌های خوراکی مانند سیاه‌دانه، کنجد و خرفه دارد. همچنین نان فطیر از خوردنی‌های پرطرفدار سفره نوروز شهر اراک محسوب می‌شود.

شیرینی گوش‌فیل

یکی دیگر از خوراکی‌های محبوب شهر اراک، شیرینی گوش‌فیل نام دارد که خوردن آن در کنار چای لذتی دل‌نشین را رغم خواهد زد. شکل این شیرینی به گوش‌فیل شباهت زیادی دارد و به جهت نوع پخت بسیار ترد و شکننده است.

جوزغند

جوزغند در واقع شیرینی محلی شهر نراق است که در اراک نیز دیده می‌شود و یکی از گران‌ترین شیرینی‌های محلی به خصوص در شب یلدا به حساب می‌آید. شاید گران بودن جورغند به این جهت باشد که آماده کردن آن حدود دو هفته زمان می‌برد و به نسبت کار سختی است. جوزغند از میوه‌ای به نام «آلگ» درست می‌شود که میوه‌ای هم‌خانواده هلو شمرده می‌شود که طعمی ‌ترش و شیرین دارد. روند تهیه به این صورت است که آلگ را پوست می‌کنند تا به مدت سه روز در پشت‌بام آفتاب بخورد و خشک شود. سپس هسته‌ آن را خارج می‌کنند و یک روز دیگر در آفتاب می‌ماند، بعد داخل این میوه را با موادی تشکیل‌شده از مغز بادام، شکر، هل، مغز هسته‌ زردآلو و خاک قند پر می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تهیه شیرینی جوزغند نوعی فعالیت گروهی بین بانوان است و حتی در فهرست آثار معنوی ایران نیز به ثبت رسیده است. 

ترخینه

ترخینه مخلوطی از بلغور گندم و جو است که در دوغ ترش خیسانده می‌شود تا به حالت خمیری مانند درآید. بعد از گذشت چند روز خمیر ترخینه را به وسیله دست به توپک‌هایی تبدیل می‌کنند و در زیر نور آفتاب به آن اجازه خشک شدن می‌دهند. از این ترکیب خوشمزه در بسیاری از آش‌های استان مرکزی و شهر اراک استفاده می‌شود.

باسلوق هزاوه

از دیگر شیرینی‌های محلی اراک که باید به آن اشاره کرد باسلوق است. از مهم‌ترین مکان‌هایی که این شیرینی خوشمزه تهیه می‌شود، می‌توان روستای هزاوه را نام برد که داستان جالبی دارد. در اوایل فصل پاییز و در حین چیدن خوشه‌های انگور، دانه‌های آن را در یک حوض مخصوص ریخته و نوعی خاک محلی به انگورها اضافه می‌کنند. بعد از این مرحله با چکمه‌های تمیز دانه‌ها را به خوبی له کرده تا آب حاصل از انگورها را در کوره بجوشانند که یک شیره بکر به دست آید. از این شیره خوشمزه برای درست کردن باسلوق و موارد دیگر مانند شربت استفاده می‌کنند.

لبنیات

در بین معرفی سوغات شهر اراک، لبنیات را نباید فراموش کرد. اراک و شهر آشتیان بهترین لبنیات محلی را عرضه می‌کنند و حتی چندین برند مشهور کشور نیز در زمینه تولید محصولات لبنی به شهر اراک تعلق دارند.

صابون آشتیان 

خوب است بدانید که در تولید صابون آشتیان هیچ مواد شیمیایی استفاده نشده و به‌طور کلی از چربی گاو و گوسفند و به صورت ارگانیک و طبیعی تهیه می‌شود. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد سابقه 500 ساله تولید این صابون است که خوشبختانه به ثبت ملی نیز رسیده و در بازار اراک نیز عرضه می‌شود.

صنایع‌دستی

فرش

از مهم‌ترین و محبوب‌ترین سوغاتی‌های شهر اراک، فرش ساروق است. به‌طور کلی فرش‌های اراک به سه گروه محال، مشک‌آباد و ساروق گروه‌بندی می‌شود که همه با عنوان «فرش ساروق» شناخته می‌شوند. ساروق در واقع نام روستایی در 50 کیلومتری شهر اراک است که نوع گره و بافت فرش‌های این منطقه باعث جهانی شدن این صنایع‌دستی زیبا و باارزش شده است.

گیوه

یکی دیگر از صنایع‌دستی اراک را می‌توان گیوه سنجان نام برد. روستای سنجان در دامنه کوهی به نام قصبه قرار گرفته که باغ‌های گردوی زیادی دارد و به گیوه‌هایش معروف شده است. همان‌طور که می‌دانید گیوه نوعی پاپوش اصیل ایرانی‌ست که در فصل‌های گرم سال به جهت خنک نگه داشتن دما و عرق نکردن پا در بین برخی اقوام و مردم استفاده می‌شود. خوب است بدانید که این هنر و صنعت زیبا از دوره قاجاریه در شهر اراک وجود داشته و همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد.

سخن آخر

در این بلاگ تلاش کردیم تا شما را با سوغات و صنایع‌دستی شهر اراک آشنا کنیم و بیشتر درباره آن‌ها بدانیم. برای دیدن و تهیه این خوراکی‌های جذاب و یادگاری‌های ارزشمند در سفر به اراک سری به بازار قدیمی شهر بزنید و خاطره خوش و لذیذ گردش خود را در حافظه ماندگار کنید.